De bouw wordt de komende jaren hard geraakt

De bouw wordt de komende jaren hard geraakt door de recente stikstofuitspraak van de Raad van State. Volgens een berekening van ABN AMRO loopt de sector maar liefst € 14 mrd aan omzet mis. Kleine bouwbedrijven worden naar verwachting het eerst geraakt. (…) ‘(…) De bouw is net uit een recessie, de orderboeken zijn eindelijk weer vol, dit kunnen we niet gebruiken”, zo bericht het FD vandaag.

Het gevolg van deze uitspraken is – kortweg – dat bij (nieuwe en reeds geplande) bouwprojecten moet worden gekeken naar hun stikstofuitstoot. Een ontwikkelaar moet aantonen dat het project geen significante gevolgen heeft voor nabijgelegen natuur. De kans dat op grond van deze uitspraken bouwprojecten worden afgeblazen, is aanzienlijk toegenomen, met alle (financiële) gevolgen van dien.

Wat kun je als bouwondernemer nú doen om je positie als bestuurder, aandeelhouder, financier en/of opdrachtgever/verkoper veilig te stellen, voor als het niet meer zo goed gaat als nu? Partijen die nu stil zitten, hoeven immers niet ver terug te kijken om te zien wat hen te wachten staat. Wij zijn pas net uit de (vorige) crisis, die de bouw hard heeft geraakt. Hieronder benoem ik enkele voorbeelden van acties die u als ondernemer nú kunt nemen.

Vestigen van zekerheden, zoals eigendomsvoorbehoud, pandrecht, hypotheek, borg, hoofdelijkheid. Zo kunt u bijvoorbeeld bedingen dat de vennootschap waarvan u nog geld tegoed heeft, pandrecht vestigt op roerende zaken en vorderingen. Of u bedingt een eigendomsvoorbehoud als u levert aan uw afnemer. Andersom kan ook; veel ondernemers hebben zich verbonden als hoofdelijk schuldenaar of borg voor schulden van de onderneming. Wellicht is dit het moment om bij de bank te bedingen dat u niet langer hoofdelijk aansprakelijk bent voor schulden van uw onderneming.
Beperken van risico’s van bestuurdersaansprakelijkheid. Denk daarbij aan aansprakelijkheid in geval van faillissement, bijvoorbeeld in verband met het schenden van de administratieplicht of deponeringsplicht, of aan aansprakeijkheid jegens crediteuren omdat de vennootschap haar schulden niet meer kan voldoen.
Bijwerken en actualiseren van uw overeenkomsten en algemene voorwaarden. Zo kunt u bijvoorbeeld een eigendomsvoorbehoud opnemen in de algemene voorwaarden of (in beperkte mate) bepalen wat de gevolgen zijn van een faillissement van uw medecontractant. Het is sowieso een goed idee om kritisch te kijken naar met wie u contracteert; is dat een lege projectvennootschap of de rijke moedervennootschap?
Beoordelen of de cash flow van uw onderneming tegen een stootje kan.

Daarnaast zullen ontwikkelaars en bouwers moeten investeren in het verlagen van hun stikstofuitstoot, tijdens de bouw van hun project, maar vooral ten aanzien van de permanente uitstoot na ingebruikname.

In het voorgaande hebben wij een aantal opties genoemd om een sterkere positie in andermans faillissement te creëren en om een eigen faillissement te voorkomen. In de praktijk zien wij vaak dat ondernemers te laat overgaan tot het nemen van maatregelen. Een brandend huis is niet te verzekeren. En dat geldt ook bij het treffen van maatregelen zoals hierboven genoemd. Wilt u weten welke mogelijkheden u hebt om een sterkere uitgangspositie te creëren bij uw eigen of andermans faillissement? Neem contact met ons op. Wij zijn u graag van dienst.

P.S.:

De negatieve vooruitzichten zijn het gevolg van twee uitspraken van de Raad van State eerder dit jaar (zie ECLI:NL:RVS:2019:1604 en ECLI:NL:RVS:2019:1603): de PAS-uitspraken. PAS is een afkorting voor Programma Aanpak Stikstof. De Nederlandse aanpak van stikstof is volgens de Raad van State in strijd met de Europese regels. Daardoor worden nu veel projecten herzien, uitgesteld en geschrapt. Over deze PAS-uispraken hebben wij geblogd op 13 juni 2019. En op 6 augustus 2019 hebben wij geblogd over de ADC-toets, waarmee de effecten van de PAS-uitspraken (voor bepaalde projecten) mogelijk kunnen worden voorkomen (zie ook ECLI:NL:RVS:2019:2560).