Subsidiebegrip

Dit is een materieel begrip. Dat houdt kort gezegd in dat de gekozen benaming niet bepalend is voor de subsidietitel. Zo kan het bijvoorbeeld een ‘bijdrage’, ‘uitkering’, ‘financiering’ o.i.d. worden genoemd. Maar als het voldoet aan de definitiebepaling van artikel 4:21 Awb, is er simpelweg sprake van een subsidie. Beslissend is of aan de elementen van de definitiebepaling is voldaan (zie hierover bijvoorbeeld: ECLI:NL:RVS:2021:2172).

Aanspraak

Er moet dus sprake zijn van een ‘aanspraak’. Hiermee wordt bedoeld dat de beslissing om subsidie te verstrekken niet vrijblijvend is: er is sprake van rechter en plichten. Ook betekent dit dat er al sprake kan zijn van een subsidie voordat er daadwerkelijk geld wordt verstrekt. Het tijdstip waarop de aanspraak wordt gevestigd en het tijdstip van daadwerkelijke verstrekking kunnen soms ver uit elkaar liggen.

Financiële middelen

Het moet wel gaan om een aanspraak op financiële middelen. Verstrekkingen in natura vallen daarmee niet onder de subsidiedefinitie. Krediet- en garantieverleningen vallen dan weer wel hieronder.

Bestuursorgaan

Subsidies moeten wel door een bestuursorgaan verstrekt. Uit artikel 1:1 Awb volgt wanneer sprake is van een bestuursorgaan. Zoals we uiteenzetten op een van onze andere pagina’s, is niet altijd even makkelijk te bepalen dat er sprake is van een bestuursorgaan. Dit geldt met name wanneer het een zogeheten buitenwettelijk b-bestuursorgaan betreft. Zo komt het vaak voor dat een privaatrechtelijke instelling belast is met het verstrekken van subsidies, zonder dat daarvoor een wettelijke grondslag is, bijvoorbeeld een stichting. Gelet op de rechtspraak over buitenwettelijke b-organen, kan zo een stichting toch nog als bestuursorgaan worden aangemerkt als wordt voldaan aan de zogeheten financiële en inhoudelijke vereiste (zie hierover bijvoorbeeld: ECLI:NL:RVS:2014:3379).

Met het oog op bepaalde activiteiten

Dit vereiste drukt het gebonden karakter van een subsidie uit: de ontvanger is gehouden bepaalde activiteiten te verrichten waarvoor deze subsidiegelden nodig zijn. Het mag dus geen gift zijn. Bovendien wijkt een subsidie hierbij ook af van bijvoorbeeld een uitkering op het gebied van sociale zekerheid: dit zijn namelijk (meestal) inkomensvoorzieningen.

Anders dan als betaling voor aan het bestuursorgaan geleverde goederen of diensten

Deze laatste voorwaarde in de definitiebepaling zorgt ervoor dat commerciële transacties met de overheid buiten het subsidiebegrip worden gehouden. Dit kan dan bijvoorbeeld een overeenkomst van opdracht zijn in de zin van 7:400 lid 1 BW.

Uit de wetsgeschiedenis bij deze bepaling volgt dat onder betaling het leveren van een tegenprestatie die is afgestemd op de waarde van de verkregen goederen of diensten in het economisch verkeer. Dit betekent niet dat iedere betaling boven de marktprijs een subsidie is; eventueel wel als de betaling zozeer boven de marktprijs ligt, dat redelijkerwijs niet meer van betaling kan worden gesproken. Of sprake is van subsidieverlening of een commerciële transactie moet aan de hand van de omstandigheden van het concrete geval worden vastgesteld. Hierbij kunnen vele omstandigheden meespelen, zoals of er bijvoorbeeld sprake is van een winstmarge, of de verstrekking louter in het algemeen belang is gedaan etc.