Onze diensten
Onze advocaten adviseren en procederen over de meest uiteenlopende onderwerpen binnen het verdelingsrecht. Zij zijn zelfs van aanvang af betrokken geweest bij de ontwikkeling van het verdelingsrecht en hun naam is verbonden aan richtinggevende uitspraken.
Schaarse rechten
De eerste stap is het herkennen dat er sprake is van schaarse rechten en indien dat het geval is, of de rechten terecht schaars zijn gemaakt. Indien het daadwerkelijk gaat om schaarse rechten, gaat het om de vraag op welke wijze deze dienen te worden verdeeld.
Schaarste
Doorgaans komt de schaarste namelijk voort uit een besluit van een bestuursorgaan. Een dergelijk besluit kan een precies aantal uit te geven rechten als maximum noemen. Maar het komt ook vaak voor dat een maximum volgt uit een samenstel van regels, dan is er sprake van een impliciet of een verborgen plafond.
Schaarse rechten kunnen bijvoorbeeld vergunningen zijn waarvoor een plafond geldt. Voor subsidies geldt vrijwel altijd dat een limiet is gesteld. Maar ook het recht op betaling op basis van een wederkerige overeenkomst met de overheid tot het verlenen van diensten en het recht op onroerend goed zijn schaars, er zijn meer gegadigden voor een dergelijk recht. De som van de aanvragen/inschrijvingen kan de beschikbare rechten overtreffen.
Rechtsregels voor schaarse rechten
Op de publiekrechtelijke schaarse rechten (zoals vergunningen en subsidies) zijn van toepassing de Dienstenrichtlijn, artikelen 49 en 56 van het Verdrag betreffende werking van de EU danwel de uit de rechtspraak blijkende nationaalrechtelijke rechtsnorm. Op de uitgifte van privaatrechtelijke schaarse rechten op onroerend goed is, zoals de Hoge Raad in het Didam-arrest heeft bevestigd, het gelijkheidsbeginsel via artikel 3:14 van het Burgerlijk Wetboek van toepassing. Dit brengt met zich dat mededingingsruimte moet worden geboden. Op het overgrote deel van de overeenkomsten met de overheid leidend tot een recht van betaling is de Aanbestedingswet 2012 van toepassing.
Verdelingsregels
Na de vaststelling dat van een schaars recht – publiekrechtelijk of privaatrechtelijk – sprake is, en derhalve mededingingsruimte dient te worden geboden, komt het aan op de regels die daarbij in acht moeten worden genomen. De verdelingsregels vinden hun oorsprong in het aanbestedingsrecht of worden daarvan afgeleid. Het aanbestedingsrecht is in wezen de moeder van het verdelingsrecht. Diverse methodes van verdeling kunnen worden onderscheiden: van vergelijkende inhoudelijke beoordeling of loting tot aan volgorde van binnenkomst. Ook mengvormen komen voor.
Spraakmakende procedures
Wij hebben ervaring in het adviseren en procederen op alle aspecten van de schaarse rechten en de verdeling ervan, welke ervaring onder meer is opgedaan in diverse, vaak spraakmakende kwesties inzake evenementenvergunningen, ligplaatsvergunningen voor de bedrijfsvaart, exploitatievergunningen voor de rondvaart, op- en afstaplocaties voor de rondvaart, speelautomatenhallen, strandpaviljoens etc.
Aanbestedingsrecht
Overheden en publiekrechtelijke instellingen kopen jaarlijks vele diensten en goederen in. Met deze overeenkomsten wordt aan de dienstverlener of verkoper een recht op betaling verleend. De betreffende rechten op betaling zijn schaars. De som van de partijen die met de overheid willen contracteren ter verkrijging van deze rechten is immers groter dan het aantal beschikbare rechten.
Moeder van het verdelingsrecht
Deze vorm van schaarste is al lang geleden onderkend en is geregeld in het Aanbestedingsrecht. Je kan dit rechtsgebied daarom gerust de moeder van het verdelingsrecht noemen.
Wettelijk geregeld
De Aanbestedingswet verplicht in bepaalde gevallen om deze opdrachten tot inkoop van diensten of goederen via een specifieke verdelingsprocedure, namelijk aanbestedingsprocedure in de markt te zetten. Een aanbestedingsprocedure is in feite een inkoopproces, waarbij ondernemingen een inschrijving kunnen indienen. Op die manier wordt door de aanbestedende dienst op een transparante, objectieve, proportionele en niet-discriminerende wijze ingekocht. Alle geïnteresseerde partijen hebben een gelijke kans de betreffende opdracht en het daar tegenover staand recht op betaling binnen te halen.
Bijstand bij aanbestedingsproces
Wij hebben de expertise in huis om partijen gedurende de gehele aanbestedingsprocedure te ondersteunen en te adviseren. Wij begeleiden zowel aanbestedende diensten als inschrijvende ondernemingen bij Europese, nationale en private aanbestedingen. Zo hebben wij onder andere ervaring met het opstellen van aanbestedingsdocumenten, het adviseren over de toepasselijkheid van de (Europese) aanbestedingsregelgeving, en het begeleiden van inschrijvers bij een aanbesteding. Ook procederen wij over geschillen over aanbestedingen, zowel bij de rechter (bijvoorbeeld in een kort geding procedure) als bij de Commissie van Aanbestedingsexperts.
Subsidie
Publieke middelen worden via subsidies grootschalig verdeeld. Er zijn steeds meer maatschappelijke ontwikkelingen die grote subsidiepotten met zich meebrengen. Denk bijvoorbeeld aan de energietransitie, in het kader waarvan omvangrijke verduurzamingssubsidies worden verstrekt.
Verdelen van subsidies
De vraagstukken van verdeling van schaarse rechten, komen bij uitstek aan de orde bij subsidieverdelingen. Er zijn nauwelijks subsidies die géén plafond kennen. Aangezien als regel een maximum is verbonden aan het totaal aan subsidies dat kan worden verleend, is hier sprake van schaarste. Een subsidieplafond betekent immers dat er meer vraag is dan aanbod. De vraag die vaak als eerste voorligt is of er sprake is van een subsidie, die schaars is. Dit is niet altijd klip en klaar. Indien wel, dan moet het gelijkheidsbeginsel in acht worden genomen bij verdeling van deze subsidie (potentiële gegadigden moeten gelijke kansen krijgen).
Subsidie voor bepaalde tijd
Dit brengt o.a. met zich mee dat deze subsidie niet voor onbepaalde tijd mag worden verstrekt. Subsidies worden vaak op projectbasis of incidenteel verstrekt. Maar in het subsidielandschap komt ook geregeld voor dat een partij vele jaren min of meer automatisch achter elkaar subsidie ontvangt. Dan kan de vraag rijzen of er niet feitelijk sprake is van subsidieverstrekking voor onbepaalde tijd.
Passende mate van openbaarheid
Verder moet een passende mate van openbaarheid worden verzekerd met betrekking tot de beschikbaarheid van de schaarse subsidie, de verdelingsprocedure, het aanvraagtijdvak en de toe te passen criteria.
Onze bijstand
Deze vraagstukken en meer kunnen spelen bij verdeling van subsidies. De rechtspraak hierover is volop in ontwikkeling. Wij staan diverse subsidiërende-, gesubsidieerde- en gegadigde partijen bij in het subsidierecht. Wij zijn in staat iedere kwestie vanuit de diverse perspectieven te benaderen. Hierom hebben wij de expertise in huis om over alle voorkomende vraagstukken te adviseren en/of een procedure te ondersteunen binnen dit gebied.
Didam-arrest
En ten slotte, lange tijd dacht men dat het verdelingsrecht niet van toepassing was op de overheid die overeenkomsten sluit over grond waarmee rechten op die grond worden verleend aan een derde. Eind 2021 is men abrupt wakker geschud. De Hoge Raad heeft toen geoordeeld dat een overheidslichaam dat een onroerende zaak wil verkopen, gelegenheid moet bieden aan (potentiële) gegadigden om mee te dingen naar deze onroerende zaak, als er meerdere gegadigden zijn of redelijkerwijs te verwachten zijn.
Deze verplichting vloeit voort uit het gelijkheidsbeginsel, dat in deze context strekt tot het bieden van gelijke kansen. De Hoge Raad heeft daarbij niet als eis gesteld dat het recht schaars is. Het maakt in de overwegingen van de Hoge Raad niet uit of andere, vergelijkbare (gebruiksrechten op) onroerende zaken beschikbaar zijn of zullen komen. Voldoende is dat aannemelijk is dat er meer gegadigden zijn. Sedert dit arrest is een grote hoeveelheid rechtspraak gewezen over de gevolgen ervan, waaronder het Didam II-arrest van de Hoge Raad eind 2024, waarmee de impact van het eerste arrest is gemodereerd. De gevolgen van deze rechtspraak kunnen echter niet worden onderschat.