Anna Tsheichvili, 28 december 2023

Omgevingswet in werking per 1 januari 2024

Zoals wij al eerder opmerkten in een blog, zal de Omgevingswet per 1 januari 2024 in werking treden. De Eerste Kamer stemde hiertoe positief eerder dit jaar, namelijk in maart. Het wetsvoorstel werd op 17 juni 2014 ingediend bij de Tweede Kamer. Ongeveer 10 jaar later treedt de wet dan eindelijk in werking.

Gebrek aan vertrouwen in Eerste Kamer

Er waren eerder dit jaar – zelfs nog in de maanden november en december – wel nog tekenen van onrust over deze inwerkingtreding in de Eerste Kamer. Er was geen vertrouwen in een verantwoorde invoering van de Omgevingswet per 1 januari 2024. Zo dienden enkele partijen een motie in over het beschikbaar stellen van “voldoende financiële Rijksmiddelen en expertise” aan decentrale overheden, om schade bij “decentrale overheden, bouwplanontwikkelaars en consumenten” te voorkomen. Deze motie is aangenomen. Een andere motie had als doel dat demissionair minister Hugo de Jonge een schadefonds of een vergelijkbare voorziening moest optuigen, “waarop burgers en ondernemers een beroep kunnen doen als zij schade ondervinden”. Het gaat dan om schade door “voorzienbaar falen” van het DSO of het juridisch stelsel van de Omgevingswet. Deze motie is aangehouden.

Uitgestelde invoering Wet kwaliteitsborging voor het bouwen

Toch leidden beide moties – en dus het uitgesproken gebrek aan vertrouwen in een verantwoorde invoering – er niet toe dat de invoering van de Omgevingswet werd uitgesteld. Dus we zullen er over een paar dagen aan moeten geloven. Wel is de invoering van de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen uitgesteld, en wel tot 1 juli 2024. Dit maakte de demissionair minister per brief van 11 september 2023 aan de Eerste Kamer bekend. De reden voor deze gefaseerde inwerkingtreding is dat de demissionair minister streeft naar een zo ‘zacht mogelijke landing’ van de Omgevingswet.

Overgangsrecht

Per 1 januari 2024 geldt het regime van de Omgevingswet en alle regels die daaronder hangen (behalve dus vooralsnog de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen). Maar er is voorzien in overgangsrecht. Concreet houdt dit dan in dat voor bestaande vergunningen er per 1 januari 2024 van rechtswege een omgevingsvergunning ontstaat op grond van de Omgevingswet. Voor vergunningsaanvragen die per 1 januari 2024 worden ingediend, geldt het regime van de Omgevingswet. Voor vergunningsaanvragen die nog voor 1 januari 2024 worden ingediend, geldt voor het grootste gedeelte nog het oude regime tot:

• het besluit op de aanvraag onherroepelijk is, dus in rechte onaantastbaar (als hiertegen beroep openstaat); of,
• als het besluit van kracht is (als hiertegen geen beroep open staat).

Van belang is daarbij dat de van rechtswege verleende vergunning (de zogeheten ‘lex silencio positivo’) verdwijnt onder de Omgevingswet, ook voor de gevallen waarbij de vergunningsaanvraag nog vóór 1 januari 2024 is ingediend.

Vragen?