Boilerplate-bepalingen in een contract

Deze blog is onderdeel van de serie contractenrecht.

In overeenkomsten wordt op het eind vaak een set standaardclausules opgenomen, die ook wel boilerplate-bepalingen worden genoemd. Deze bepalingen worden vaak gedachteloos overgenomen uit eerdere overeenkomsten. Hieronder bespreek ik twee voorbeelden.

Non-waiver / no oral modification clause

Met een non-waiver clause wordt beoogd te voorkomen dat één van de partijen een (contractueel) recht prijsgeeft, wijzigt of verliest doordat hij nalaat om dit recht (tijdig) uit te oefenen. Een no oral modification (“NOM“) clause lijkt hierop. Hiermee wordt beoogd te voorkomen dat één van de partijen de voorwaarden van de overeenkomst door middel van mondelinge afspraken of bepaalde gedragingen wijzigt. Partijen proberen in feite (een naar Nederlands recht twijfelachtige) rechtszekerheid te creëren, door af te spreken dat latere verklaringen en gedragingen geen verandering kunnen brengen in de rechten die partijen op grond van de overeenkomst kunnen uitoefenen.

Naar Nederlands recht is een non-waiver clause en/of een NOM clause weinig effectief. Het staat partijen namelijk vrij om nieuwe afspraken te maken. Voor de wijze waarop dat dient te gebeuren geldt in beginsel geen vormvereiste (art. 3:37 lid 1 BW). Daarbij is van belang dat ook in een gedraging een verklaring besloten kan liggen. Dus zelfs als partijen een non-waiver clause dan wel NOM clause hebben opgenomen maar feitelijk een andere uitvoering aan de overeenkomst geven of mondeling nieuwe afspraken maken, kunnen zij daardoor al diezelfde bepaling wijzigen.

Verder zijn naar Nederlands recht alle omstandigheden van het geval van belang bij de beoordeling wat rechtens tussen partijen geldt. Een non-waiver clause en/of NOM clause doet daaraan niets af. Aan de hand van de maatstaven van redelijkheid en billijkheid kan de rechter de overeenkomst zowel aanvullen (art. 6:248 lid 1 BW) als beperken (art. 6:248 lid 2 BW). Dit kan niet worden uitgesloten. Een rechter zal de feitelijke gedragingen van een contractspartij en de gevolgen daarvan voor de wederpartij steeds meewegen.

Hoogstens kan worden betoogd dat de non-waiver clause en/of NOM clause eraan bijdragen dat een partij zich op het standpunt kan stellen dat zij een gerechtvaardigd vertrouwen had dat de Overeenkomst niet zomaar zou kunnen worden gewijzigd. De overeenkomst dient immers te worden uitgelegd aan de hand van de wilsvertrouwensleer (art. 3:33 jo. 3:35 BW). Als partijen voor opzegging een schriftelijkheidsvereiste zijn overeengekomen, is dat een omstandigheid die van belang kan zijn bij de beantwoording van de vraag of een telefonische uitlating van de ene partij redelijkerwijs door de andere partij als een opzegging mocht worden opgevat. Een mondelinge verklaring zal in zo een geval minder snel als een opzegging worden opgevat.

Entire agreement clause

In een entire agreement clause wordt vastgelegd dat de overeenkomst álle afspraken tussen partijen bevat, waardoor partijen eerdere of latere afspraken niet van invloed willen laten zijn.

De hoofdregel bij de uitleg van een overeenkomst luidt dat alle omstandigheden van het concrete geval, gewaardeerd naar hetgeen de maatstaven van redelijkheid en billijkheid meebrengen, telkens van beslissende betekenis zijn. De entire agreement clause kán daarbij een relevante omstandigheid zijn, maar is geen uitlegbepaling en staat er niet aan in de weg dat betekenis wordt toegekend aan verklaringen of gedragingen van partijen voorafgaand aan het sluiten van een overeenkomst.

Kortom: het effect van een entire agreement clause is beperkt. De entire agreement clause dient te worden gerelativeerd.