Tweede Kamer: onderzoek rechtsvorm voor steward-ownership

De Tweede Kamer heeft gisteren een motie aangenomen die de regering oproept onderzoek te doen naar de mogelijkheden voor een speciale rechtsvorm voor steward-owned bedrijven. Zo’n zogenaamde rentmeestervennootschap zou het, met name voor startende bedrijven, makkelijker moeten maken om te kiezen voor steward-ownership. Dat is een ondernemingsvorm waarbij niet winstmaximalisatie, maar de missie van de onderneming centraal staat.

Kenmerken van zo’n onderneming zijn een strikte scheiding tussen zeggenschap en winstrechten, beperking van de uitkeringen aan investeerders, en bestuur door stewards die een nauwe band met de missie hebben. Steward-ownership is interessant voor bedrijven die hun doel en missie voor langere tijd veilig willen stellen. Daardoor is het niet alleen geschikt voor idealistische ondernemers, maar bijvoorbeeld ook voor familiebedrijven. Wieringa staat regelmatig ondernemers bij die hun bedrijf steward-owned willen inrichten, en is actief lid van Stewards NL.

Wie nu een steward-owned onderneming wil starten, moet kiezen voor een van de bestaande rechtsvormen. In de praktijk is dat meestal een besloten vennootschap die als werkmaatschappij fungeert. Om dan een scheiding tussen zeggenschap en winstrechten te bewerkstelligen, zijn meerdere soorten aandelen nodig, namelijk aandelen met alleen stemrecht, en aandelen met alleen winstrecht. Soms is het wenselijk om de aandelen met stemrecht in handen van een stichting te geven, waardoor ook een stichting moet worden opgericht. De aandeelhouders en de vennootschap sluiten meestal een aandeelhoudersovereenkomst, waarin specifieke afspraken staan over beperking van winstuitkeringen en selectie van stewards. Zeker voor een startende onderneming kunnen de kosten van een steward-owned onderneming zo al snel te hoog worden.

In de afgelopen tijd is er al het nodige gedaan om steward-ownership toegankelijker te maken. Zo heeft een groep notarissen en advocaten (waaronder ikzelf) modellen voor een aandeelhoudersovereenkomst en statuten gemaakt, die via We are Stewards gratis beschikbaar worden gesteld. Daarnaast hebben ondernemers zoals Time to Momo hun documentatie openbaar gemaakt. Bij ondernemers blijft er echter een behoefte bestaan aan meer eenvoud, en de gedachte is dat een speciale rechtspersoon een deel van de oplossing zou kunnen zijn.

Hoe die rechtsvorm eruit zou kunnen zien is uiteraard onderwerp van het onderzoek dat de regering samen met universiteiten zal moeten uitvoeren. Een mogelijkheid is om een speciale vorm van een besloten vennootschap te introduceren, die standaard een stewards-orgaan heeft dat alle zeggenschap heeft. De rentmeestervennootschap zou daarnaast (net als een gewone bv) aandeelhouders kunnen hebben, die echter nooit zeggenschap zullen krijgen.

Vooralsnog is het nog niet zover, en als de rentmeestervennootschap hetzelfde lot wacht als de nieuwe personenvennootschappen, dan gaat het nog héél lang duren, maar de eerste stap is in ieder geval gezet. Wij houden u op de hoogte van de verdere ontwikkelingen, en mocht u niet willen wachten: wij adviseren u ook nu al graag over het oprichten van een steward-owned onderneming, of de omvorming van een bestaand bedrijf naar een steward-owned structuur.

Vragen?