icon

Beroep op het vertrouwensbeginsel (wederom) geslaagd

Het vertrouwensbeginsel: een belangrijk principe in het bestuursrecht. Volgens vaste jurisprudentie werden echter strenge eisen gesteld aan een beroep op het vertrouwensbeginsel. De vaste formule luidde dat een dergelijk beroep alleen kon slagen als ‘van de kant van het tot beslissen bevoegde orgaan uitdrukkelijke, ondubbelzinnige en onvoorwaardelijke toezeggingen zijn gedaan, die bij de betrokkene gerechtvaardigde verwachtingen hebben gewekt’. Het mag dan ook geen verrassing zijn dat een beroep op het vertrouwensbeginsel in de praktijk dan ook slechts zelden, onder bijzondere omstandigheden werd gehonoreerd. Toch lijkt het erop dat deze rechtspraak inmiddels iets minder streng is geworden, en dat na aanleiding van een conclusie genomen door staatsraad-advocaat generaal Wattel (de AG) op 20 maart 2019 (ECLI:NL:RVS:2019:896).

Wij schreven over deze conclusie ook een blog over. De AG concludeerde dat de bestuursrechter drie stappen moet doorlopen bij de beoordeling van de vraag of een bestuursorgaan dat vertrouwen heeft gewekt toch mag handhaven, inhoudende:

  1. De juridische kwalificatie van de uitlating/gedraging waarop de justitiabele zich beroept: komt die neer op een (toerekenbare schijn van een) toezegging?;
  2. Was de uitlater/gedrager daartoe bevoegd of is diens schijn van bevoegdheid toerekenbaar aan de bevoegde persoon/instantie? En;
  3. Een afweging van belangen van de fidens, derden en de gemeenschap, mede inhoudende de compensatie voor de verliezer.

Kortom, uitlatingen die als een toezegging mogen worden opgevat, kunnen gerechtvaardigd vertrouwen wekken dat een overheidsorgaan niet zal handhaven ondanks overtreding. De toezegging moet wel aan het bestuursorgaan kunnen worden toegerekend: dit is het geval indien de toezegging is gedaan door een persoon van wie de burger redelijkerwijs mocht aannemen dat die de huidige opvattingen van het bevoegde overheidsorgaan weergaf. Met deze conclusie wordt een beroep op het vertrouwensbeginsel meer vanuit burgerperspectief beoordeeld.

Het door de AG gepresenteerde driestappenplan is in de uitspraak van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State (de Afdeling) van 29 mei 2019 toegepast (ECLI:NL:RVS:2019:1694). De Afdeling oordeelde in die uitspraak dat het beroep op het vertrouwensbeginsel slaagde.

Rechtbank Amsterdam heeft recent een uitspraak gedaan waarin een beroep op het vertrouwensbeginsel wederom slaagde (ECLI:NL:RBAMS:2021:6651). Het volgende speelde zich hierin af. Een bewoner wilde achter zijn woning een steiger plaatsen en zocht hiervoor advies bij Stichting Waternet (Waternet): het door de gemeente Amsterdam opgerichte overheidsbedrijf dat zich bezighoudt met drinkwatervoorziening, riolering en waterbeheer. Deze bewoner werd verteld dat hij de steiger vergunningvrij mocht bouwen, maar toch volgde een aantal jaren later een handhavingsbesluit.

De bewoner deed een beroep op het vertrouwensbeginsel gelet op de uitspraken van Waternet over vergunningvrij bouwen. De rechtbank is het driestappenplan afgegaan en uiteindelijk heeft de bewoner gevolgd omdat de uitspraken van Waternet konden worden gezien als een toezegging (stap 1) én dat deze toezegging het bevoegd gezag (in dit geval het college van burgemeester en wethouders van gemeente Amsterdam (het college)) kon worden toegerekend (stap 2). Dit laatste omdat aan de bewoner duidelijk was gemaakt dat Waternet onder de gemeente valt én omdat in het primaire besluit stond dat Waternet namens het college handelde. Kortom, niet de formele bevoegdheidsverdeling maar met name het perspectief van de bewoner (ofwel de burger) is van belang geacht door de rechtbank.

Tot slot oordeelde de rechtbank dat het gewekte vertrouwen ook moest worden nagekomen omdat na afweging van de belangen bleek dast en geen concrete bedreigde belangen (van derden) bestonden bij afzien van handhaving (stap 3).

Heeft u vragen?

Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.
Beroep op het vertrouwensbeginsel (wederom) geslaagd

Schrijf u in voor onze nieuwsbrief

Schrijf u in voor onze nieuwsbrief