Praktijkgebieden: Zorg

Risico's faillissementen van ziekenhuizen en zorgverzekeraars

Gisteren publiceerde de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) het rapport Risicoverkenning faillissementen van zorgverzekeraars en ziekenhuizen. In dit rapport onderzoekt de NZa of de zorg nog wel toegankelijk blijft als een grote zorgaanbieder of zorgverzekeraar failliet gaat.

De NZa constateert dat de zorg steeds verder geconcentreerd raakt. In de zorgverzekeringsmarkt bedienen slechts vier verzekeringsconcerns bijna 90% van de markt. Ook is het aantal zelfstandige ziekenhuizen in de medisch specialistische zorg sterk afgenomen. De financiële risico’s van ziekenhuizen en zorgverzekeraars zijn daarnaast toegenomen. Concentratie leidt tot een hogere kwaliteit van de zorg, maar ook tot grotere risico’s bij faillissementen van zorgaanbieders en zorgverzekeraars.

Om de open deur maar in te trappen: alle faillissementen zijn vervelend en kunnen voor de betrokkenen (zoals werknemers, leveranciers en afnemers) zeer ingrijpend zijn. Zoals wij in een eerder blog al hebben opgemerkt, geldt dit des te meer voor een faillissement van een zorginstelling of een zorgverzekeraar. De algemene toegankelijkheid van zorg kan immers in gevaar komen. De NZa stelt dat de kans op een faillissement voor een aanbieder van medisch specialistische zorg en zorgverzekeraars erg klein is. Deze conclusie lijkt wat kort door de bocht, nu er zowel in 2013 (Ruwaard van Putten ziekenhuis) als 2014 (Ziekenhuis de Sionsberg) een ziekenhuis failliet is gegaan. Ook is vrij algemeen bekend dat een aantal ziekenhuizen er financieel kwetsbaar voor staat. Zo was vorig jaar sprake van een zorgwekkende situatie bij het Slotervaart ziekenhuis en werd eind maart 2015 in de pers nog melding gemaakt van een mogelijk faillissement van ziekenhuis ZorgSaam in Terneuzen. De NZa concludeert dat de kans op faillissementen van ziekenhuizen weliswaar klein maar reëel is te noemen. De kans op faillissement van een zorgverzekeraar is kleiner, maar ook niet uitgesloten.

De NZa stelt dat de risico’s van faillissementen van ziekenhuizen beperkt zijn, omdat de gevolgen vaak goed te overzien zijn. Zo zijn de gevolgen van een faillissement van een aanbieder van medisch specialistische zorg volgens de NZa voor de meeste patiënten behapbaar, omdat er zich vaak in de buurt een alternatieve zorgaanbieder bevindt die de zorg over kunnen nemen. Een uitzondering hierop zijn de hoog complexe zorgvormen zoals kinderoncologie, omdat deze moeilijk door andere partijen overgenomen kan worden bij gebrek aan expertise en benodigd materieel. De overheid biedt hiervoor geen garantie. Dit biedt zij slechts voor spoedeisende zorg en acute verloskunde. De continuïteit van de hoog complexe zorg loopt daardoor bij een faillissement gevaar. Ook in dunbevolkte gebieden zoals Friesland en de Waddeneilanden is er weinig alternatief aanbod waardoor de toegankelijkheid van de zorg in gevaar kan komen.

De NZa stelt dat ook de risico’s van een faillissement van zorgverzekeraars vrij beperkt zijn, omdat zorgverzekeraars voldoende flexibel zijn en op basis van de huidige solvabiliteitscijfers voldoende vermogen hebben om verzekerden van failliete zorgverzekeraars over te nemen. Hierbij gaat zij echter uit van de kennelijk laatst beschikbare cijfers uit 2013. Uiteindelijk erkent ook NZa dat een faillissement van een grote zorgverzekeraar grote gevolgen zal hebben. Het grootste zorgverzekeraarsconcern heeft ruim vijf miljoen verzekerden. Bij een faillissement worden deze verzekerden niet automatisch bij een andere zorgverzekeraar onder gebracht waardoor een zeer groot aantal consumenten van de een op de andere dag onverzekerd zijn. Consumenten zijn verplicht zelf een andere verzekering af te sluiten. De NZa geeft aan dat niet valt uit te sluiten dat een deel van deze consumenten langere tijd onverzekerd zal zijn. Dit leidt tot een belemmering bij de toegang tot de zorg. Een faillissement van een zorgverzekeraar heeft ook gevolgen voor ziekenhuizen, omdat zij voor hun financiering afhankelijk zijn van één of enkele zorgverzekeraars. De NZa constateert dat door faillissement van een zorgverzekeraar deze afhankelijkheid kan leiden tot liquiditeitsproblemen bij zorgaanbieders. De hoge concentratie op de zorgverzekeringsmarkt is zo groot geworden dat er volgens de NZa bijna niet meer van een normaal bedrijfsrisico kan worden gesproken.

De risico’s van faillissementen van ziekenhuizen en zorgverzekeraars lijken op het eerste gezicht dus groter te zijn dan de NZa doet vermoeden. Deze risico’s verdienen bijzondere aandacht. Het gereed hebben van een plan van aanpak voor het geval een ziekenhuis of grote zorgverzekeraar failliet gaat, lijkt daarmee aan te bevelen.

Mocht u vragen hebben over insolventie van zorginstellingen en/of zorgverzekeraars, neem dan gerust contact met ons op. Wij zijn u graag van dienst.

Vivian Dank is niet meer werkzaam bij Wieringa Advocaten. Indien u een vraag heeft naar aanleiding van deze blog dan kunt u zich wenden tot onderstaande contactpersoon van het praktijkgebied zorg.