Het concurrentiebeding – Bijzondere bedingen in de arbeidsovereenkomst

In een arbeidsovereenkomst zijn essentiële voorwaarden zoals de functie, het loon en vakantie- en ziekterechten opgenomen. Daarnaast worden vaak bepalingen opgenomen over bijvoorbeeld proeftijd en het in dienst treden bij een concurrent na beëindiging van de arbeidsrelatie. Voor deze ‘bijzondere bedingen’ gelden afzonderlijke verschillende vereisten, zowel wettelijk als in jurisprudentie ontwikkeld. In deze serie bespreken wij de meest voorkomende bijzondere bedingen. In deze aflevering: het concurrentiebeding.

Achtergrond

Het concurrentiebeding beperkt een werknemer na beëindiging van het dienstverband om werkzaamheden te verrichten die concurreren met de werkzaamheden van de voormalig werkgever. Het doel van het concurrentiebeding is om het bedrijfsdebiet van een werkgever te beschermen. Een werknemer kan immers bedrijfsgevoelige informatie gebruiken bij een concurrent, wat mogelijk kan leiden tot schade bij de voormalig werkgever. Het beding is expliciet niet bedoeld om werknemer te binden. Daarbij speelt dat een beperking van arbeid in strijd is met het grondrecht op vrije arbeidskeuze. Om die reden is het concurrentiebeding aan strenge eisen onderworpen.

Vereisten concurrentiebeding

Ten eerste moet een concurrentiebeding schriftelijk in de arbeidsovereenkomst zijn opgenomen. Voldoende is tevens dat in een arbeidsovereenkomst of een brief wordt verwezen naar het concurrentiebeding in bijgevoegde arbeidsvoorwaarden, zolang een werknemer de arbeidsovereenkomst of brief heeft ondertekend.

Ten tweede is een concurrentiebeding slechts geldig in een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd. Het concurrentiebeding in een overeenkomst voor bepaalde tijd is in beginsel nietig, tenzij een werkgever motiveert dat het beding noodzakelijk is vanwege zwaarwegende bedrijfsbelangen. Een werkgever moet motiveren welke bedrijfsbelangen gebruik van het beding rechtvaardigen, maar ook waarom het concurrentiebeding voor de specifieke werknemer noodzakelijk is.

Verder dient in zowel onbepaalde als bepaalde tijd overeenkomsten de duur van de beperking en het geografische bereik van het concurrentiebeding te zijn vastgelegd. Hoewel dit geen wettelijk vereiste is, laat jurisprudentie zien dat schending hiervan reden kan zijn om het beding geheel of gedeeltelijk te vernietigen.

Tot slot moet het concurrentiebeding opnieuw overeen worden gekomen wanneer het concurrentiebeding vanwege een (ingrijpende) functiewijziging aanmerkelijk zwaarder is gaan drukken. Hiervan kan sprake zijn wanneer een werknemer promotie(s) heeft gemaakt naar een aanzienlijk hogere functie. Een werknemer moet dan opnieuw in de gelegenheid worden gesteld om de consequenties van het beding goed te overwegen.

Geldig overeengekomen, wat nu?

Als een concurrentiebeding geldig in een arbeidsovereenkomst is overeengekomen, kan een werkgever vorderen dat een werknemer het concurrentiebeding nakomt. Dit gaat regelmatig gepaard met een boetebeding in de arbeidsovereenkomst die als prikkel dient om het beding niet te overtreden. Andersom kan een werknemer (gedeeltelijke) vernietiging of schorsing van het beding vorderen, wanneer hij onbillijk wordt benadeeld door gebruik van het concurrentiebeding. Hiervan is sprake als het belang van een werknemer om ergens anders in dienst te treden gegeven de omstandigheden zwaarder weegt dan het belang van de werkgever om de werknemer te binden aan het concurrentiebeding. Het mislopen van een hoger salaris elders of betere carrièreperspectieven kunnen daarbij onder andere meewegen. Om aan elkaars wederzijdse belangen tegemoet te komen, kunnen partijen ook afwijkende afspraken maken over het concurrentiebeding in een vaststellingsovereenkomst.

Mogelijk nieuwe vereisten concurrentiebeding

Relatief recent heeft Minister van Gennip van Sociale Zaken en Werkgelegenheid het voornemen geuit om de vereisten van het concurrentiebeding te verscherpen. Voorgesteld is om onder andere een beperking van duur en gefixeerde boete in te voeren. Wij schreven eerder al uitgebreid over dit wetsvoorstel.

Tot slot

Geregeld helpen wij ondernemers en werknemers bij het opstellen en beoordelen van concurrentiebedingen. Twijfelt u (naar aanleiding van het bovenstaande) over de geldigheid en werking van uw concurrentiebeding? Neem gerust contact op, wij denken graag met u mee.

Vragen?