Thuiswerken of weer terug naar kantoor?

Met de aankondiging van nota bene Zoom dat zij hun personeel weer op kantoor willen laten werken, lijkt thuiswerken in sommige branches op zijn retour. Tegelijkertijd zijn er voor werknemers wettelijke mogelijkheden – doch zeker begrensd – tóch thuis te blijven werken. Wij leggen het u uit.

Thuiswerken als recht

Thuiswerken is integraal deel geworden van onze arbeidsmarkt. In personeelsreglementen en cao’s worden tegenwoordig afspraken gemaakt over thuiswerken en de (onbelaste) vergoeding daarvoor. Sommige bedrijven werken zelfs alleen nog maar met flexplekken. Echter, tenzij een regeling over thuiswerken in een personeelsreglement of cao is opgenomen, geldt andersom niet dat thuiswerken een afdwingbaar recht van een werknemer is.

De gebruikelijke werkplek is vaak het gebouw of terrein van de werkgever. Dit is vaak ook in de arbeidsovereenkomst opgenomen. Verder is inherent aan de verhoudingen tussen partijen in het arbeidsrecht dat een werknemer gevolg moet geven aan (redelijke) voorschriften en instructies van de werkgever. Zo’n instructie kan dan ook bestaan uit de mededeling dat het werk op de gebruikelijke arbeidsplek moet worden verricht, zijnde het gebouw of terrein van de werkgever. Weigering van deze instructies is grond en reden voor arbeidsrechtelijke sancties.

Verzoek tot wijzigen van de arbeidsplaats

Hoewel het thuiswerken als zodanig dus niet afdwingbaar is, biedt de wet weldegelijk een mogelijkheid om (vaker) thuis te werken. De wettelijke grondslag is te vinden in de Wet Flexibel Werken. Op grond van artikel 2 van deze wet kan een werknemer die langer dan 26 weken in dienst is bij een werkgever (met meer dan tien werknemers) een schriftelijk verzoek bij de werkgever indienen tot wijziging van de arbeidsduur, arbeidsplaats of werktijd. Het verzoek moet uiterlijk twee maanden voor de beoogde inwerkingtreding van de wijziging worden gedaan. Een werkgever kan een verzoek tot wijziging van de arbeidsduur of werktijd slechts afwijzen wanneer zwaarwegende bedrijfs- of dienstbelangen zich daartegen verzetten, in overige gevallen moet het verzoek worden toegewezen.

Voor een verzoek tot wijziging van de arbeidsplaats is dit anders. Een werkgever kan dit verzoek afwijzen zonder dat sprake hoeft te zijn van een zwaarwegend bedrijfs- of dienstbelang. Wel is vereist dat een werkgever overleg pleegt met de werknemer als het verzoek wordt afgewezen en schriftelijk de reden van de afwijzing meedeelt. Dit betekent dat een werkgever op dit moment een verzoek tot thuiswerken kan afwijzen zonder dat sprake is een zwaarwegend bedrijfs- of dienstbelang. Desalniettemin kan de werknemer het op basis van deze wet weldegelijk proberen om de toestemming thuis te werken te krijgen. De werkgever zal dan op zijn minst ‘nee’ moeten verkopen, wat in de regel niet als prettig wordt ervaren.

De toekomst van thuiswerken

Om thuiswerken toegankelijker te maken voor werknemers is eind 2020 het initiatiefvoorstel Wet werken waar je wilt. Op basis van het wetsvoorstel wordt de Wet Flexibel Werken zo gewijzigd dat ook een verzoek tot wijziging van de arbeidsduur slechts kan worden afgewezen wanneer zwaarwegende bedrijfs- of dienstbelangen zich daartegen verzetten. Het wetsvoorstel ligt op dit moment ter behandeling bij de Eerste Kamer en de plenaire behandeling staat gepland voor 12 september 2023. Wanneer deze wet wordt aangenomen zal het antwoord op een thuiswerkverzoek ‘ja, tenzij’ moeten zijn, wat meebrengt dat thuiswerken eenvoudiger afdwingbaar wordt.

Ten slotte is wellicht goed om op te merken dat wanneer werknemers (willen) thuiswerken, reeds beschermende wetgeving bestaat. Zo moet een werkgever zorgen voor een veilige en gezonde thuiswerkplek en geldt dat een werknemer niet benadeeld mag worden wegens de omstandigheid dat hij een verzoek doet om thuis te werken.

Conclusie

Hoewel thuiswerken op dit moment niet altijd afdwingbaar is, kan wel een verzoek hiertoe worden gedaan op basis van de wet. Daarnaast is een gesprek tussen werknemer en werkgever over voorkeur van de werkplek altijd aan te raden. Wij helpen werkgevers en werknemers graag bij zulke gesprekken, verzoeken of overige vragen ten aanzien van thuiswerken. Neem gerust contact met ons op.