icon

"Zo. Nu eerst …" niet auteursrechtelijk beschermd

Het is een beetje een komkommertijd-item, maar omdat er (dus) best veel aandacht voor is: ook hier een korte bijdrage. Het Gerechtshof Den Haag heeft gisteren uitgesproken dat de slagzin “Zo. Nu eerst een Bavaria” geen auteursrechtelijk beschermd werk is. Cloudprovider Your hosting mocht dan ook de kreet “Zo. Nu eerst naar de cloud” gebruiken. Ook een beroep op het merkrecht mocht Bavaria niet baten (maar dat laat ik verder terzijde).

Is dit een bijzondere uitspraak? Nee. Veel meer bijzonder was de uitspraak van de Haagse Voorzieningenrechter die eraan voorafging. Deze bepaalde afgelopen maart namelijk dat wel van auteursrechtinbreuk sprake was. De Voorzieningen-rechter vond de slagzin:
kernachtig en ‘pakkend' met een zekere kwinkslag waarvoor door de maker ervan vrije en eigen creatieve keuzes zijn gemaakt.”
Aldus was sprake van een “eigen oorspronkelijk karakter en het persoonlijk stempel van de maker”, dan wel een “eigen intellectuele schepping (met vrije creatieve keuzes)”, al naar gelang men de voorkeur geeft aan de terminologie van de Hoge Raad of van het HvJEU. Eenvoudiger gezegd: er werd in de ogen van de Voorzieningenrechter voldaan aan “de werktoets”, die moet worden gepasseerd om een werk beschermbaar te achten.

Die uitspraak zorgde voor het nodige kritische commentaar. Weliswaar had het HvJEU in de Infopaq uitspraak uit 2009 bepaald dat een stuk tekst van elf woorden genoeg kán zijn om als beschermd werk te gelden, maar drie woorden is wel erg kort. Zeker als die drie woorden nu ook weer niet bijster creatief gevonden zijn.

Het Haagse hof deelt deze mening en acht de combinatie van woorden dan ook niet auteursrechtelijk beschermd, en passant een tikje uitdelend aan de Voorzieningenrechter:
De combinatie van de woorden ‘Zo. Nu eerst…' met een biermerk (‘een Bavaria') kan – in de woorden van de voorzieningenrechter – een kernachtige en pakkende slagzin voor dat biermerk opleveren, maar dat brengt niet mee dat de woorden ‘Zo. Nu eerst…' zelf een eigen intellectuele schepping vormen […].”

Het Hof komt tot die conclusie na de overweging:

“Bij het gebruik van de woorden ‘Zo. Nu eerst…' is geen sprake van een keuze, schikking of combinatie van woorden op een oorspronkelijke wijze waarmee de auteur uitdrukking geeft aan zijn creatieve geest en tot een resultaat komt dat een eigen intellectuele schepping vormt. De woorden ‘Zo. Nu eerst…' vormden in 1985 (en vormen nog steeds) immers een gewone, gangbare zin in de Nederlandse taal met een gangbare syntaxis (vgl. ‘Kom, we gaan.' of ‘Zo. Dat is dat'). Het is een gebruikelijke combinatie van woorden. Een dergelijke zin kan, als op zichzelf beschouwd voortbrengsel, geen eigen intellectuele schepping zijn; een persoonlijk stempel van de auteur valt daarin niet te ontwaren. Een (voornamelijk) auditieve pauze na “Zo” maakt dat niet anders. Een mogelijke kwinkslag, die volgens Bavaria er in is gelegen dat er ‘iets' wordt afgesloten om vervolgens wat ‘anders' te doen, maakt dat evenmin anders. Het blijft immers een (wat de inhoud betreft al dan niet snaakse) gewone, gangbare zin in de Nederlandse taal.”

Dat “snaakse” zie ik eerlijk gezegd in het geheel niet. Niet in de betreffende reeks woorden zelf, in ieder geval. Hooguit zou enige snaaksheid (als we deze wat belegen term dan toch moeten gebruiken) kunnen voortvloeien uit hetgeen in een concreet reclamespotje vooraf gaat aan het uiten van de drie woorden. Of, bij een print-advertentie, uit het beeld dat daarbij wordt gebruikt. Dat spotje en die advertentie in hun geheel zullen dan ook de werktoets wel doorstaan. De loutere combinatie van de woorden zelf is echter allerminst snaaks te noemen en evenmin anderszins voldoende creatief.

Dat maakt echter verder niet uit: het Hof trekt een grens en daar heeft het wat mij betreft volledig gelijk in. De gestage groei van merk, werk en uitvinding waar em. prof Spoor in zijn inaugurele rede uit 1990 al voor waarschuwde moet ergens ophouden. Zo! (als u mij enige snaaksheid vergeeft).

Of de uitspraak volledig cassatie-proof is valt echter nog te bezien, dus wellicht volgt er nog een derde bedrijf in deze klucht. En met de Achterbank-gesprekken uitspraak van de Hoge Raad in het achterhoofd zou dat nog zomaar anders kunnen uitpakken…

Heeft u vragen?

Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.
"Zo. Nu eerst …" niet auteursrechtelijk beschermd

Schrijf u in voor onze nieuwsbrief

Schrijf u in voor onze nieuwsbrief