Et tu… publieke omroep?

Toen ik beginnend advocaat was (derdejaars stagiair ofzo), had ik de eer en het genoegen juridische bijstand te mogen verlenen aan een televisieprogramma. Het heette “Meeste stemmen gelden” en was een poging een soort juryrechtspraak te bieden op televisie. Mensen die een conflict(je) hadden konden hun zaak bepleiten voor een heuse jury. Tevoren hadden ze zich in een vaststellingsovereenkomst over en weer verplicht de uitspraak van de jury te zullen naleven. Mijn taak lag o.a. in het maken van die vaststellingsovereenkomsten en het coachen van presentator Hans Böhm bij het goed samenvatten van de aan de jury voor te leggen vraag. Het programma heeft één seizoen gedraaid en halverwege was ik al niet meer nodig want de redactie had de truukjes inmiddels zelf wel door.

Maar dat halve seizoen stond wél mooi op de aftiteling: “Juridische adviezen: Lex Bruinhof, Wieringa Advocaten”. Daar was ik natuurlijk apetrots op. Maar ik vond het ook zeer terecht: ons kantoor en ik hadden ook meegeholpen en dus verdienden we een plaats op de aftiteling.

Ik moest hier aan denken toen ik las dat vanaf 1 januari ook de publieke omroep kennelijk de aftitelingen van programma’s sterk gaat bekorten of helemaal gaat afschaffen. Dit om het zogenaamde “doorkijken” te bevorderen (voorkomen van wegzappen naar een andere zender).
Een groep belangenverenigingen van programmamakers heeft een protestbrief gestuurd aan het bestuur van de NPO. Zij wijzen er onder andere op dat het vertonen van de aftiteling een teken van respect is aan de vele mensen die ervoor gezorgd hebben dat het programma te zien geweest is. Bovendien is het van belang voor de carrière-ontwikkeling van die makers.

Ze hebben natuurlijk groot gelijk! Ik erger me al jaren aan de -door de commerciëlen ingezette- gewoonte om aftitelingen af te kappen, weg te draaien of in noodvaart over het scherm te rossen. Het consumentisme ten top! Hup, klaar met dit onderdeel en volgende programma erin. Niet gelegenheid bieden even na te mijmeren over een film of bij te komen van een mooi programma, onder kennisname van wie daar allemaal hun best voor hebben gedaan. Niks mogelijkheid geven even te checken hoe dat ene verwerkte nummer ook alweer heette of waar de opnamen plaatsvonden. Nee, we moeten verder want anders haken de zappers af! De (publieke) omroep moest zich schamen! Waar is het respect voor de makers? Waar is de opvoeding van het publiek? In het theater loop je toch ook niet weg als het doek is gevallen?

Gelukkig zijn er ook juridische argumenten om dit vreselijke plan te pareren (want met die schaamte gaan we het niet redden, vrees ik). De Auteurswet bepaalt uitdrukkelijk dat makers van een “filmwerk” (en die term omvat ook ieder televisieprogramma) het recht hebben hun naam op de titelrol geplaatst te zien en te eisen dat deze ook wordt vertoond! Ik verwijs u naar artikel 45e van de Auteurswet. De Wet op de Naburige Rechten kent een verwijzende bepaling in artikel 4 voor de uitvoerende kunstenaars. Wat de publieke omroep wil mág dus ook gewoon helemaal niet. Evenmin trouwens als hetgeen de commerciële omroepen al jaren doen. Het wordt tijd dat daar eens paal en perk aan wordt gesteld.

Naar ik begrijp willen de publieke-omroep-makers de kwestie eerst in overleg zien op te lossen. Wat wordt ingeleverd op de titelrol kan wellicht terugkomen in de Elektronische Programmagidsen, op Uitzending Gemist, etc. Nu is praten op zichzelf altijd goed, maar mij lijken de genoemde alternatieven geen verbetering. Bij een programma hoort een titelrol en die hoort te worden vertoond. Punt. En als daarvoor geprocedeerd moet worden, dan moet dat maar.
Makers en uitvoerende kunstenaars: u vindt desgewenst mijn telefoonnummer elders op deze site. Respect!