Lex Bruinhof, 29 januari 2008

Van het Europese Hof mag de provider zwijgen. Uhm… soms!

Moeten de lidstaten van de Europese Unie ter verzekering van de doeltreffende bescherming van het auteursrecht [providers] verplichten om in het kader van een civiele procedure persoonsgegevens mee te delen? “Jaaaa!” roepen de Breinen van deze wereld (en hun achterban: de muziek- en filmindustrie). “Nee!” zegt vandaag het Europese Hof van Justitie. “Althans: zeker niet altijd.”

De vraag was aan het Europese Hof voorgelegd door de Spaanse rechter. Rechters van de EU-lidstaten zijn namelijk verplicht alle vragen van uitleg inzake Europese Richtlijnen en daarop gebaseerde nationale wetgeving aan het Hof voor te leggen voor een zogenaamde “prejudiciële uitspraak”. Dat komt de eenheid van interpretatie van die regels ten goede. In casu had de Spaanse vereniging van muziekproducenten Promusicae van de Spaanse internetprovider Telefónica gevorderd Naam, Adres en Woonplaats (NAW)-gegevens te verstrekken van abonnees die via KaZaA muziekbestanden uitwisselden. U ziet: de zaak speelt al een tijdje, want KaZaA is in de wereld van de P2p muziekuitwisseling al jaren yesterday’s news. Maar goed: zo’n prejudiciële procedure duurt dan ook even.

De provider stelde dat de Spaanse wet bepaalt dat NAW gegevens alleen hoeven te worden verstrekt in het kader van een strafproces of ter bescherming van de openbare veiligheid. En dus niet in een gewone civiele zaak als deze. De muziekindustrie stelde daar tegenover dat áls dat al zo in de wet stond, dat in strijd was met het bepaalde in de EU Richtlijn inzake de elektronische handel, de EU Richtlijn inzake het auteursrecht in de informatiemaatschappij en de EU Richtlijn inzake handhaving van intellectuele eigendomsrechten. Oh, en ook nog met het Handvest van de Grondrechten van de Europese Unie.

Het Europese Hof stelt allereerst dat er hier nog een ándere richtlijn van belang is, namelijk die inzake de verwerking van persoonsgegevens (kortweg: de EU Privacyrichtlijn). Staat déze richtlijn überhaupt wel toe dat providers NAW gegevens verstrekken in een civiele zaak? “Ja”, zegt het Hof, die richtlijn, die zegt dat communicatiegegevens in beginsel vertrouwelijk moeten zijn, staat namelijk uitzonderingen toe op het vlak van de bescherming van de rechten en vrijheden van anderen. Verplichten tot verstrekking van NAW gegevens mág dus, eventueel. Maar… móet het ook, zoals de muziekindustrie stelt?

Nee, het moet niet in civiele zaken. Geen van de drie genoemde richtlijnen brengt de verplichting met zich mee dat [lidstaten moeten zorgen dat] providers in civiele zaken NAW gegevens verstrekken.

Gestimuleerd door het beroep op het Handvest inzake de Grondrechten vraagt het Hof zich vervolgens af “hoe de vereisten inzake de bescherming van verschillende grondrechten, namelijk enerzijds het recht op eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer en anderzijds het recht op bescherming van de eigendom en het recht op een doeltreffend beroep, met elkaar kunnen worden verzoend.” Welnu, zo beantwoordt het Hof die vraag, het gaat erom dat een juist evenwicht wordt bewaard tussen de verschillende door de communautaire rechtsorde beschermde grondrechten. Richtlijnen moeten daarom niet zodanig worden geïmplementeerd of uitgelegd dat men in conflict zou komen met deze grondrechten of met de andere algemene beginselen van gemeenschapsrecht, zoals het evenredigheidsbeginsel.

Okee… En nu?
Heeft de muziekindustrie “weer een slag verloren”, zoals De Volkskrant stelt? Ik denk dat het wel meevalt.

In feite zegt het Hof mijns inziens dat er geen algemene op de Richtlijnen te baseren verplichting kan worden opgelegd dat áltijd NAW gegevens moeten worden verstrekt in civiele zaken. Anderzijds brengen de genoemde richtlijnen ook weer niet met zich mee dat die verplichting nooit mag worden opgelegd. Het zal afhangen van de omstandigheden van het geval en een juiste weging van alle betrokken belangen.

Ik denk persoonlijk dat onze Nederlandse Hoge Raad keurig binnen deze lijnen bleef toen het Lycos / Pessers arrest werd gewezen. In dat arrest werd bevestigd dat er aanleiding kan zijn een provider te veroordelen NAW gegevens bekend te maken indien 1) onrechtmatig zou kúnnen zijn gehandeld, 2) daardoor schade kan zijn geleden en 3) er geen minder ingrijpende manier is om achter de NAW gegevens te komen. Vervolgens dient dan nog 4) een belangenafweging plaats te vinden tussen het privacybelang van de abonnee en het belang van het 'slachtoffer'.
Dat lijkt mij uitstekend te getuigen van aandacht voor het evenwicht tussen door de communautaire rechtsorde beschermde grondrechten. De Promusicae uitspraak brengt dan ook voor Nederland niets nieuws.

Zie ook de update bij deze blog