Foto van “dief” in etalage verboden door Portretrecht?

Gisteren diende hier ter stede het kort geding dat was aangespannen namens een licht dementerende bejaarde vrouw die was betrapt op het zonder betalen meenemen van tijdschriften uit een sigarenwinkel. Een opname van de “diefstal” door een bewakingscamera was door de eigenaar van de winkel uitvergroot en in de etalage gehangen met daarbij de tekst: “Deze vrouw heeft hier gestolen!”. De bejaarde vrouw eiste rectificatie in de vorm van het opnieuw ophangen van de foto, maar nu met de tekst “Ik heb deze vrouw ten onrechte beschuldigd van diefstal”. Daarnaast zou een rectificerende tekst moeten worden geplaatst in De Telegraaf en Het Parool en een schadevergoeding van 250 euro moeten worden betaald. De vrouw deed in de onderbouwing van haar eis onder andere een beroep op het Portretrecht. Wat is dat en hoe zit dit?

Het Portretrecht is geregeld in de Auteurswet, oorspronkelijk als een van de beperkingen op het auteursrecht, zoals dat bijvoorbeeld aan de maker van een foto toekomt. Het heeft een hoge vlucht genomen in deze dagen van reality-tv en verborgen camera's. Grof gezegd houdt het portretrecht in dat iemand zich kan verzetten tegen het openbaar maken van zijn portret indien hij een redelijk belang heeft dat zich tegen die openbaarmaking verzet. Een portret is daarbij in beginsel iedere afbeelding waarop de betreffende persoon herkenbaar is. In beginsel, want recentelijk heeft de Hoge Raad uitgemaakt dat bijkomende omstandigheden ook voor herkenbaarheid kunnen zorgen (waardoor zaken als het aanbrengen van het bekende “balkje” of het “matglazen” beeld op de televisie juist averechts kunnen werken).
Zo'n redelijk belang dat zich tegen openbaarmaking verzet kan bijvoorbeeld een privacy-belang zijn. Daarbij speelt zeker ook de context waarin de publicatie plaatsvindt een rol. In de jaren tachtig bepaalde de Hoge Raad dit al over een op zichzelf redelijk onschuldige foto van een gearmd paartje in het Vondelpark, dat was geplaatst bij een tijdschriftartikel over o.a. zedeloosheid en vrijheid van opvattingen in dat park. Aangenomen mag worden dat een publicatie gecombineerd met een beschuldiging van diefstal (al dan niet terecht) een vergelijkbaar zware impact zal hebben.

Het Portretrecht is echter niet absoluut. De rechten van de afgebeelde persoon zullen moeten worden afgewogen tegen de toepasselijke rechten van anderen. Daaronder valt met name de vrijheid van meningsuiting. Daarnaast kan een geportretteerde -al dan niet impliciet- natuurlijk toestemming geven voor publicatie.
Ik heb niettemin een sterk vermoeden hoe deze zaak zal aflopen. Dat houd ik echter voor me, want de zaak is nog onder de rechter. Uitspraak 26 augustus.