Amsterdam: handhaving loden leidingen op basis van zorgplicht Bbl

Eind april 2021 kopte de NOS: “Gemeente Amsterdam wacht niet meer af en gaat zelf loden leidingen opsporen“. In het artikel wordt beschreven dat de gemeente Amsterdam niet tevreden is met het tempo waarmee loden drinkwaterleidingen worden vervangen en daarom zelf in actie komt. Vooralsnog alleen door bewoners te informeren en door in kaart te brengen waar de leidingen nog van lood zijn. Want in de woorden van wethouder Ivens “hebben we daar geen zicht op en we kunnen eigenaren tot niets verplichten. We kunnen alleen informeren.”

Sinds april 2021 heeft de afdeling Juridische Zaken van de gemeente Amsterdam niet stilgezeten. Op 1 januari 2024 zijn de “Beleidsregels over de uitvoering van de vergunnings-, toezichts- en handhavingstaken in de fysieke leefomgeving” in werking getreden. Verrassend is de paragraaf waarin staat dat woningeigenaren kunnen worden aangeschreven om loden leidingen te vervangen op grond van de zorgplicht uit het Bbl.

Zorgplicht Bbl

Artikel 3.5 van het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl) bevat een specifieke zorgplicht voor de staat van bouwwerken en gevaar voor de gezondheid of veiligheid. In het artikel is bepaald dat degene die weet of redelijkerwijs kan vermoeden dat de staat van het bouwwerk tot gevaar voor de gezondheid of veiligheid kan leiden, verplicht is alle maatregelen te nemen die redelijkerwijs kunnen worden gevraagd om dat gevaar te voorkomen of niet te laten voortduren. Het is ook een zogenaamde ‘vangnetbepaling’, wat betekent dat het buiten toepassing blijft als er specifiekere regels of zorgplichten van toepassing zijn.

Vanuit de handhavingspraktijk was kennelijk behoefte aan een vangnet in de vorm van de zorgplicht omdat niet alle denkbare situaties vooraf in regelgeving kunnen worden ondervangen. Daarnaast zou dit ook het streven naar deregulering en vereenvoudiging van de bouwregelgeving kunnen frustreren. Hoewel dit begrijpelijk is, staat het wel op gespannen voet met het legaliteits- en rechtszekerheidsbeginsel. Het is immers niet vooraf duidelijk waar de zorgplicht concreet toe verplicht. Dit geldt temeer omdat de zorgplicht zowel bestuursrechtelijk als strafrechtelijk gehandhaafd kan worden. Een overtreding van de zorgplicht kan dus behoorlijk serieuze consequenties hebben.

Of de gekozen aanpak rechtmatig is, is dus nog te bezien.

Verbod op loden leidingen aanstaande

In februari 2022 heeft het kabinet aangekondigd een verbod in te voeren op loden leidingen specifiek voor kindlocaties (scholen etc.) en huurwoningen. Hiertoe moet een nieuw artikel (3.109a) worden toegevoegd aan het Bbl, waarin wordt bepaald dat de concentratie van lood in een voorziening voor drinkwater is niet hoger is dan 5 μg/l, in ieder geval in huurwoningen en kindlocaties. Als een voorziening voor drinkwater loden leidingen heeft, wordt aangenomen dat de concentratie van lood in deze voorziening hoger is dan 5 μg/l. Dit geeft het bevoegd gezag de mogelijkheid om direct handhavend te kunnen optreden bij zichtbare loden leidingen. Er hoeft dan niet eerst te worden aangetoond dat de loodconcentratie daadwerkelijk hoger is dan 5 μg/l. Er zal een overgangstermijn komen te gelden, maar het is nog niet bekend hoe die eruit ziet.

Artikel 3.109a Bbl is nog niet inwerking getreden. Dat gebeurt pas op een bij koninklijk besluit te bepalen tijdstip. In zoverre is de kop van het artikel van de NOS nog actueel: de Gemeente Amsterdam wacht niet meer af en gaat zelf op loden leidingen handhaven.

Vragen?

Ziet u zich geconfronteerd met een aanschrijving van de gemeente voor het verwijderen van loden leidingen? Neem dan vooral contact op. Wij weten raad.

Vragen?