icon

Gebruikmaking privaatrecht door overheid

De overheid gebruikt naast het publiekrecht ook privaatrechtelijke instrumenten om haar publieke doelstellingen te verwezenlijken. Dat gaat niet altijd goed, is in een eerdere blog besproken. De Hoge Raad heeft recent een arrest (ECLI:NL:HR:2023:497) gewezen over de vraag of en in hoeverre van het privaatrecht gebruik kan worden gemaakt.

Misbruik van bevoegdheid

De gemeente Kaag en Braassem vorderde verwijdering van een woonark van het waterperceel waarop zij rechthebbende was. Publiekrechtelijk gezien verzette het bestemmingsplan zich aanvankelijk niet tegen de aanwezigheid van de woonark op de betreffende ligplaats. Na de wijziging van het bestemmingsplan was die aanwezigheid onder het overgangsrecht toegestaan. Ook stond vast dat voor de aanwezigheid van de woonark geen vergunning was verleend maar deze was ook niet vereist. Het Gerechtshof Den Haag oordeelde dat de gemeente dan misbruik van bevoegdheid maakte door de inzet van het privaatrecht gericht op beëindiging van de aanwezigheid van de woonark. Volgens het Gerechtshof wendt de gemeente haar eigenaarsbevoegdheden aan om te voorkomen dat de woonark wordt beschermd door het overgangsrecht en heeft zij geen (zwaarwegend) eigen belang heeft om het gebruik van het waterperceel niet langer toe te staan.

Publiekrechtelijke toestemming

De Hoge Raad vernietigt het arrest. De Hoge Raad stelt vast dat in het onderhavige geval de aanwezigheid van de woonark in planologisch opzicht was toegelaten. Er was echter publiekrechtelijk geen toestemming gegeven. In een dergelijk geval komt geen betekenis toe aan eerdere rechtspraak van de Hoge Raad (de arresten Staat/Windmill, Den Haag/Staat, Hoogheemraadschap Rijnland/Götte en Amsterdam/Geschiere). Uit deze arresten volgde dat na het geven van publiekrechtelijke toestemming tot gebruik van overheidseigendom in beginsel geen plaats meer is voor weigering van privaatrechtelijke toestemming en dus evenmin voor ontruiming op grond van de eigenaarsbevoegdheid. Omdat in dit geval een publiekrechtelijke toestemming ontbrak, liet de planologische bestemming met het daaraan verbonden overgangsrecht de rechten van de Gemeente als eigenaar van het waterperceel onverlet.

Conclusie

Uiteindelijk niets nieuws onder de zon. Wel blijkt dat het een weerbarstige materie blijft waarin het regelmatig voorkomt dat betrokkenen, en niet in de laatste plaats de rechterlijke macht, misgrijpen. Overigens roept het gebruik van het privaatrecht door overheidslichamen in het algemeen vaak complexe vragen op: denk hierbij aan de het Didam-arrest en de vele onduidelijkheden die het oproept, waarover wij regelmatig op onze website publiceren. 

Wij houden de ontwikkelingen in de gaten.  


Renée van Exter is niet meer werkzaam bij Wieringa Advocaten. Indien u een vraag heeft naar aanleiding van deze blog dan kunt u zich wenden tot onderstaande contactpersoon van het praktijkgebied bestuursrecht.

Heeft u vragen?

Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.
Gebruikmaking privaatrecht door overheid

Schrijf u in voor onze nieuwsbrief

Schrijf u in voor onze nieuwsbrief