Aan de Amsterdamse grachten: geen kantoren met baliefunctie

Dit zijn kantoren met een publieksaantrekkende hoofdfunctie, zoals een bank, postkantoor, gemeentehuis, reisbureau, makelaar, uitzendbureau, ticketverkoop en dergelijke (met uitzondering van geldwisselkantoren en telefoneerinrichtingen). Dit soort kantoren komen veel voor aan de Amsterdamse grachten en waterwegen. maar wat betreft de gemeente is dit ongewenst en worden deze kantoren geweerd. Op 14 augustus heeft het gemeentebestuur bekend gemaakt het voornemen te hebben het (paraplu)bestemmingsplan ‘Kantoren met baliefunctie’ voor te bereiden die ziet op het weren van kantoren met baliefunctie langs grachten en waterwegen (Staatscourant 2019-44949). De bestemmingsplannen die gelden in de binnenstad worden met deze regels aangevuld.

Na inwerkingtreding van dit paruplubestemmingsplan is nieuwvestiging van dit soort kantoren niet meer toegestaan. Maar bestaande kantoren met baliefunctie dienen goed op te letten. Zij dienen in het bestemmingsplan met name te worden genoemd om van het toekomstige verbod op kantoren met baliefunctie te zijn uitgesloten. Zo niet, dan vallen ze onder het verbod. Dat heet wegbestemmen.

Dit betekent niet de functie dan per omgaande dient te worden beëindigd omdat er een beroep op het overgangsrecht van het bestemmingsplan kan worden gedaan. Het gebruik als kantoor met baliefunctie kan worden voortgezet maar het is verboden dit met het bestemmingsplan strijdige gebruik te veranderen of te laten veranderen in een ander met dat plan strijdig gebruik, tenzij door deze verandering de afwijking naar aard en omvang wordt verkleind. Bovendien vervalt dit gebruiksrecht indien het gebruik een periode langer dan een jaar wordt onderbroken.

Om te voorkomen dat een bestaand kantoor met baliefunctie onder dit beperktere overgangsrecht terecht komt, is het zaak de komende procedure goed te volgen. De volgende stap is het ter visie leggen van een ontwerp bestemmingsplan. In het ontwerp dient te worden gecontroleerd of het adres waarop het bestaande kantoor is gevestigd is genoemd zodat het van het verbod is uitgesloten. Indien dat niet het geval zal binnen de gestelde termijn van zes weken een zienswijze moeten worden ingediend. Indien dit niet of te laat wordt gedaan, kan dit niet later alsnog in een beroepsprocedure aan de orde worden gesteld. Dus deze ene kans op controle en herstel dient niet te worden gemist!

Helaas kan er niet op worden vertrouwd dat door de gemeente een betrouwbare inventarisatie wordt gemaakt van de bestaande kantoren met baliefunctie. Dit blijkt bijvoorbeeld uit het recente bestemmingsplan Winkeldiversiteit Centrum waarmee op toeristen en dagjesmensen gerichte functies uit het centrum werden geweerd. De inventarisatie van de bestaande functies was zeer onvolledig. Vele bestaande vestigingen die reeds op toeristen waren gericht werden daarmee verboden en onder het overgangsrecht van dat plan gebracht. Ik zie geen aanknopingspunten voor een gerechtvaardigde verwachting dat de door de gemeente te verrichten inventarisatie naar kantoren met baliefunctie vollediger zal zijn.

Voor het behoud van kantoren met baliefunctie aan de Amsterdamse grachten is dus waakzaamheid geboden. Overigens ga ik ervan uit dat de gemeente het stadhuis, gelegen aan de Amstel, niet zal vergeten uit te sluiten van het komende verbod op kantoren met baliefunctie langs grachten en waterwegen.

Update 27 november 2020: het ontwerpbestemmingsplan 'Kantoren met baliefunctie Centrum' is bekend gemaakt en vrijgegeven voor terinzagelegging.