Liever gewone rechter dan arbitrage? Algemene voorwaarden vernietigen!

In veel aannemingsovereenkomsten en koop-/aannemingsovereenkomsten is een arbitrageclausule opgenomen. In zo’n clausule staat dat eventuele geschillen door middel van arbitrage moeten worden beslecht, bijvoorbeeld bij de Raad van Arbitrage voor de Bouw of bij het Nederlands Arbitrage Instituut. De gewone rechter is dan niet bevoegd om kennis te nemen van het geschil en zal zich onbevoegd moeten verklaren als één van de partijen hier toch procedure aanhangig maakt.

Een mogelijk voordeel van arbitrage bij onder meer de Raad van Arbitrage voor de Bouw en het Nederlands Arbitrage Instituut, is dat deze instanties gespecialiseerd zijn in zaken die te maken hebben met de bouw. Een mogelijk nadeel van arbitrage is dat de kosten hoger (kunnen) zijn dan het griffierecht dat bij een gewone rechter betaald zou moeten worden. Arbiters doen dit werk immers niet vrijwillig.

Als partijen bij nader inzien toch liever willen procederen bij een gewone rechter, kan een arbitrageclausule eenvoudig buiten werking worden gesteld. Als partijen hierin van mening verschillen, is dat echter niet mogelijk. Uit een recente uitspraak van de Rechtbank Rotterdam blijkt dat er in een dergelijk geval toch nog een mogelijkheid is om het geschil aan de gewone rechter voor te leggen.

Deze zaak had betrekking op een geschil over de nakoming van een aannemingsovereenkomst die tussen partijen was gesloten. Zoals gebruikelijk, waren de Uniforme Administratieve Voorwaarden (UAV) van toepassing verklaard op deze overeenkomst. In paragraaf 49 van de UAV staat dat partijen afstand doen van hun recht om geschillen voor te leggen aan de gewone rechter en dat geschillen moeten worden beslecht door de Raad van Arbitrage voor de Bouw. De eisende partij, naar ik aanneem de opdrachtgever, had het geschil desondanks aanhangig gemaakt bij de gewone rechter. De gedaagde partij vorderde daarom in een incident dat de rechtbank zich onbevoegd zou moeten verklaren.

De eisende partij betwistte deze vordering en deed een beroep op de vernietigbaarheid van de UAV omdat deze volgens hem niet ter hand waren gesteld bij het aangaan van de overeenkomst. Uit artikel 6:233 sub b. van het Burgerlijk Wetboek volgt dat algemene voorwaarden, dus ook de UAV, vernietigbaar (kunnen) zijn indien deze niet tijdig ter hand zijn gesteld.

In de overeenkomst was over de UAV slechts vermeld dat deze ter inzage liggen en op verzoek zullen worden toegezonden. De rechtbank leidt daaruit af dat de opdrachtgever de UAV niet heeft ontvangen en hem niet een redelijke mogelijkheid is geboden om hier kennis van te nemen. De eisende partij had dus met succes een beroep gedaan op de vernietigbaarheid van de UAV en geschil kon aan de gewone rechter worden voorgelegd.