Forfaitaire of volledige kostenvergoeding in het bestuursrecht?

Procederen kost geld, ook wanneer je uiteindelijk door de rechter in het gelijk wordt gesteld. Dat hangt samen met het feit dat, ook in het bestuursrecht, niet de volledige proceskosten worden vergoed. Het Besluit proceskosten bestuursrecht kent namelijk een forfaitair vergoedingssysteem: aan de verschillende proceshandelingen worden punten toegekend en de in het gelijk gestelde krijgt een vergoeding van € 322,- per punt.

Onlangs werd in het kader van een belastingkwestie aan het Europese Hof van Justitie de vraag voorgelegd of forfaitaire regelingen zich wel verdragen met het gemeenschapsrecht. Daarbij kwam de vraag aan de orde of dergelijke regeling niet strijdig zijn met het beginsel van effectieve rechtsbescherming; hoge kosten om je gelijk te halen zouden burgers ervan kunnen weerhouden om een procedure te starten. De Advocaat-Generaal van het Europese Hof van Justitie overwoog in oktober 2004 dat een te dure alsook te trage procesgang zich niet verdraagt met het recht op een effectieve rechtsbescherming. Of evenwel de forfaitaire stelsels al dan niet door de beugel kunnen, is naar zijn mening een beoordeling die door de nationale rechter zal moeten worden gemaakt omdat die in een betere positie verkeert om na te gaan of zijn nationale recht aan de Europese beginselen voldoet, en daarbij kennis heeft van alle relevante feiten en omstandigheden. Naar de mening van de AG dient de Nederlandse rechter dus zelf te beoordelen of de forfaitaire kostenvergoeding ertoe leidt dat het behalen van je recht uiterst moeilijk wordt. In Nederland heeft een van de hoogste rechtscolleges zich in de daarop volgende periode over deze vraag gebogen. De Hoge Raad heeft in december 2004 geoordeeld dat regelingen die voorzien in een forfaitaire kostenvergoeding geen afbreuk doen aan het eerder genoemde beginsel van effectieve rechtsbescherming.

Gezien het voorgaande valt niet te verwachten dat buiten het belastingrecht door andere rechtscolleges anders zal worden geoordeeld over de vergoeding in het bestuursrecht. Door diegenen die ervoor kiezen om op te komen tegen een onwelgevallig besluit zal daarom altijd rekening moeten worden gehouden met het feit dat de daadwerkelijke kosten van rechtsbijstand hoger zullen uitvallen dan de vergoeding die daartegenover wordt gesteld. Dit betekent uiteraard niet dat je het er om die reden maar bij moet laten zitten, integendeel. Het is evenwel aan te raden om voor en tijdens een procedure een kosten-baten analyse te maken.

Femke van Ooijen is niet meer werkzaam bij Wieringa Advocaten. Indien u een vraag heeft naar aanleiding van deze blog dan kunt u zich wenden tot onderstaande contactpersoon van het praktijkgebied bestuursrecht.

Vragen?