Praktijkgebieden: Contracten, Internationale handel
Eerder schreven wij al een blog van meer casuïstische aard over de mogelijkheden tot het opzeggen van duurovereenkomsten. Deze blog is, als onderdeel van onze Serie Contractenrecht van meer algemene aard.
Wat is een duurovereenkomst?
Een duurovereenkomst is een overeenkomst die één of meer partijen verplicht tot opeenvolgende of voortdurende prestaties (denk bijvoorbeeld aan distributie-, huur- en arbeidsovereenkomsten). De duurovereenkomst onderscheidt zich hiermee van voorbijgaande overeenkomsten, die door een enkele prestatie kunnen worden voldaan (zoals bijvoorbeeld een koopovereenkomst).
De duurovereenkomst kent geen eigen wettelijke regeling. Het staat partijen grotendeels vrij de vorm en inhoud van een dergelijke overeenkomst te bepalen. Voor sommige duurovereenkomsten van specifieke aard, zoals huur- en arbeidsovereenkomsten, gelden wel wettelijke kaders die de contractsvrijheid beperken.
Duurovereenkomsten kunnen zowel voor bepaalde tijd als voor onbepaalde tijd worden aangegaan. In beginsel geldt daarbij geen schriftelijkheidsvereiste. Een duurovereenkomst kan mondeling en zelfs stilzwijgend tot stand komen, bijvoorbeeld doordat partijen al lang met elkaar in een handelsrelatie verkeren. Als een partij bijvoorbeeld al jarenlang producten afneemt van een andere partij, zonder dat zij daarover schriftelijk afspraken hebben vastgelegd, is het aannemelijk dat over de jaren toch (stilzwijgend) een duurovereenkomst tussen hen tot stand is gekomen. Dit kan tot (onbedoeld) gevolg hebben dat het voor beide partijen niet zomaar mogelijk is om van de ene op de andere dag de handelsrelatie te verbreken en te stoppen met de afname dan wel levering van de producten.
Opzeggen duurovereenkomst met wettelijke opzeggingsregeling
Of een duurovereenkomst kan worden opgezegd, hangt onder meer af van de inhoud van de duurovereenkomst en of daarop wettelijke bepalingen van toepassing zijn. Als ten aanzien van de inhoud van de duurovereenkomst een wettelijke opzeggingsregeling bestaat (zoals bij huur- en arbeidsovereenkomsten en overeenkomsten van opdracht), geldt dat die wettelijke opzeggingsregeling van toepassing is. In beginsel is het dan niet, of slechts ten voordele van de opgezegde partij, mogelijk van een wettelijke opzeggingsregeling af te wijken.
Opzeggen duurovereenkomst met contractuele opzeggingsregeling
Ten aanzien van duurovereenkomsten waarvoor geen wettelijke opzeggingsregeling van toepassing zijn (zoals distributieovereenkomsten), kunnen partijen in beginsel zelf een contractuele opzeggingsregeling overeenkomen. Ten aanzien van contractuele opzeggingsregelingen is het in beginsel niet mogelijk bij de opzegging daarvan af te wijken. Zoals bij alle overeenkomsten kan een beroep op een contractuele opzeggingsregeling wel onaanvaardbaar zijn naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid.
Opzeggen duurovereenkomst zonder opzeggingsregeling
Indien ten aanzien van de inhoud van een duurovereenkomst geen wettelijke opzeggingsregeling bestaat en evenmin een contractuele opzeggingsregeling overeen is gekomen, moet aan de hand van de aanvullende werking van de redelijkheid en billijkheid worden bepaald of en onder welke voorwaarden de duurovereenkomst kan worden opgezegd. Daarbij moet onderscheid worden gemaakt tussen duurovereenkomsten voor bepaalde tijd, welke in beginsel niet opzegbaar zijn, en duurovereenkomsten voor onbepaalde tijd, welke in beginsel wel opzegbaar zijn.
A. Duurovereenkomsten voor bepaalde tijd
Ten aanzien van duurovereenkomsten voor bepaalde tijd, waarin geen regeling voor tussentijdse opzegging is opgenomen, geldt dat die in beginsel niet tussentijds kunnen worden opgezegd. Dit is slechts anders indien sprake is van onvoorziene – dat wil zeggen niet in de overeenkomst verdisconteerde – omstandigheden, die niet voor rekening van de opzeggende partij komen en die van zo ernstige aard zijn dat de wederpartij naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid instandhouding van de overeenkomst tot de overeengekomen einddatum niet mag verwachten. Dat van dergelijke onvoorziene omstandigheden sprake is, wordt door rechters niet snel aangenomen.
B. Duurovereenkomsten voor onbepaalde tijd
De Hoge Raad heeft bepaald dat indien partijen ten aanzien van een duurovereenkomst voor onbepaalde tijd geen contractuele opzeggingsregeling zijn overeengekomen, deze in beginsel wél kan worden opgezegd (op grond van de aanvullende werking van de redelijkheid en billijkheid). Daarbij geldt wel dat de eisen van redelijkheid en billijkheid in verband met de aard en de inhoud van de overeenkomst en de omstandigheden van het geval kunnen meebrengen dat opzegging slechts mogelijk is indien:
Deze criteria zijn communicerende vaten. Zo geldt over het algemeen bijvoorbeeld dat de duur van een voldoende redelijke opzegtermijn mede afhankelijk is van hoe zwaarwegend de grond voor opzegging is. Zodoende kan het gebrek aan een zwaarwegende grond als het ware worden verdisconteerd in de opzegtermijn. Ook de vraag of een schadevergoeding verschuldigd is en hoe hoog die moet zijn, is mede afhankelijk van de vraag of een zwaarwegende grond voor opzegging aanwezig is en of een redelijke opzegtermijn in acht is genomen.
Omstandigheden die bij het bovenstaande een rol kunnen spelen zijn – onder andere – de volgende:
Joren Wiewel is niet meer werkzaam bij Wieringa Advocaten. Indien u een vraag heeft naar aanleiding van deze blog dan kunt u zich wenden tot onderstaande contactpersoon van het praktijkgebied contracten.
Door het leggen van conservatoir (derden) beslag worden vermogensbestanddelen van een wederpartij per direct bevroren. Er kan geen overdracht meer plaatsvinden en in bepaalde gevallen kunnen vermogensbestanddelen zelfs elders in bewaring worden gegeven. Deze actie kan druk zetten op de wederpartij waardoor een snelle oplossing kan worden bereikt.
Beslaglegging moet wel altijd worden gevolgd door een bodem of arbitrage procedure, tenzij eerder een buitengerechtelijke oplossing wordt bereikt.
Onterecht leggen van beslag moet worden voorkomen; het kan leiden tot een schadevergoedingsactie.
Wij onderzoeken graag of dit rechtsmiddel in uw situatie tot een spoedige oplossing kan leiden.
Snel een uitspraak nodig van de rechter over een bepaalde urgente situatie? In dat geval is een kort geding een oplossing voor uw situatie. De rechter geeft een voorlopig oordeel waaraan partijen zich al dan niet op straffe van een dwangsom dienen te houden.
Wij denken graag mee over de voor uw situatie passende juridische oplossing.
Dit is in het civiele en bestuurlijke recht de procedure die (al dan niet na hoger beroep) leidt tot een definitieve beslechting van het geschil. Anders dan in een kort geding ligt de nadruk hier veel meer op een schriftelijke uitwisseling van processtukken.
Wij onderzoeken graag of dit de aangewezen procedure is voor uw geschil.
Een partij die zich beroept op de rechtsgevolgen van de door haar gestelde feiten of rechten moet deze bewijzen. Voorafgaand aan iedere gewenste procedure moet derhalve de bewijspositie worden bekeken.
Soms is het bewijs nog niet voldoende in handen van de cliënt. In dat geval is nadere actie gewenst. Te denken valt dan bijvoorbeeld aan het instellen van een (voorlopig) getuigenverhoor of het afdwingen van het verkrijgen van inzage in bepaalde documenten die zich bij de wederpartij bevinden (exhibitieplicht).
Wij zoeken graag met u naar de mogelijkheden om uw bewijsprobleem op te lossen.
Soms ontstaat er in een onderneming een intern geschil tussen aandeelhouders of tussen het bestuur en (enkele) aandeelhouders. Dit kan bijvoorbeeld gaan over de te volgen strategie van de onderneming. In dat geval kan aan de Ondernemingskamer, een speciaal daarvoor geëquipeerde afdeling van het Hof Amsterdam -- bij ons kantoor om de hoek -- een onderzoek naar de gang van zaken binnen de onderneming worden gevraagd. Zo'n onderzoek kan worden voorafgegaan door het vragen van voorlopige voorzieningen, zoals het schorsen van een bestuurder voor de duur van de procedure of het tijdelijk ontnemen van het stemrecht van een aandeelhouder.
Wij denken graag mee over de voor uw situatie passende oplossing.