Praktijkgebieden: Arbeidsrecht
Door het kabinet wordt vergroting van de wekelijkse arbeidsduur van zorgmedewerkers voorgesteld als onderdeel van het actieprogramma: ‘Werken in de Zorg’. In deze blog wordt uiteengezet op wat voor manier de arbeidsduur van werknemers kan worden gewijzigd.
Het nijpend personeelstekortDeze week werd aangekondigd dat het MC Slotervaart en de IJsselmeerziekenhuizen failliet zijn verklaard. Volgens het bestuur van het MC Slotervaart waren de hoge personeelskosten een belangrijke oorzaak voor de aanvraag van het faillissement. De hoge personeelskosten zijn mede het gevolg van de krapte op de arbeidsmarkt in de zorgsector. In 2020 dreigt het tekort aan personeel in de zorg te zijn toegenomen tot tussen 100.000 en 125.000 personen. Dit tekort heeft verschillende oorzaken, zoals de vergrijzing en de extra kwaliteitseisen in zorginstellingen.
Actieprogramma: Werken in de ZorgOm het nijpende personeelstekort tegen te gaan heeft het kabinet in het actieprogramma ‘Werken in de Zorg’ verschillende oplossingen voorgesteld. Ten eerste wordt op 1 november de campagne “IIK ZORG” gestart door Minister de Jonge waarmee wordt aangestuurd op het aantrekken van nieuw zorgpersoneel. Een andere mogelijke oplossing betreft het voorstel om de wekelijkse arbeidsduur van het huidige zorgpersoneel te vergroten. Uit het actieprogramma blijkt dat het personeelstekort in de zorg naar schatting met 20.000 personen zal afnemen indien iedere werknemer in de zorg wekelijks 1 uur langer werkt.
Om dit te bereiken moet de wekelijkse arbeidsduur van deze werknemers worden gewijzigd en dat stuit op praktische problemen. Een groot deel van het zorgpersoneel werkt in deeltijd als gevolg van de piekmomenten die in veel zorginstellingen bestaan. In de ochtend en in de avond is meer vraag naar personeel dan tijdens de middaguren. Hierdoor hebben veel werknemers in de zorg een opgesplitst rooster en werken niet op aaneengesloten uren. Naast het bestaan van praktische bezwaren is het vergroten van de arbeidsduur van een grote groep werknemers tevens een juridische uitdaging.
Aanpassing wekelijkse arbeidsduurBij het aangaan van de arbeidsovereenkomst wordt tussen werkgever en werknemer een wekelijkse arbeidsduur overeengekomen. De arbeidsduur is een arbeidsvoorwaarde en wordt onderdeel van de arbeidsovereenkomst. In het algemeen kunnen arbeidsvoorwaarden slechts worden gewijzigd indien beide partijen hiermee instemmen of wanneer hierover afspraken zijn gemaakt in een cao waaraan beide partijen zijn gebonden.
Een regeling op collectief niveau in een cao is de meest voor de hand liggende manier van wijzigen, aangezien het gaat om de wekelijkse arbeidsduur van werknemers van een gehele sector. De bepalingen in de cao worden automatisch onderdeel van de arbeidsovereenkomst van werknemers die zijn gebonden aan de cao. In de cao kunnen onder meer afspraken worden gemaakt over de werktijden, de maximale arbeidsduur en overwerkregelingen. Het is echter de vraag of de sociale partners hieraan willen meewerken.
Een andere mogelijkheid is het opnemen van een eenzijdig wijzigingsbeding in een collectieve regeling. Dit geeft de werkgever de bevoegdheid om gelijktijdig de arbeidsvoorwaarden van verscheidene werknemers te wijzigen. Ter bescherming van de werknemer is hieraan de voorwaarden verbonden dat een belangenafweging moet worden gemaakt. De werkgever moet een dermate zwaarwegend belang hebben bij de wijziging, dat het belang van de werknemer bij het behoud van de bestaande afspraken moet wijken.
Op individueel niveau hebben werkgevers verder de mogelijkheid om iedere werknemer een “redelijk voorstel” te doen. Uit de rechtspraak blijkt dat op grond van het beginsel van goed werknemerschap van de werknemer mag worden verwacht dat hij meewerkt aan een redelijk voorstel van de werkgever tot wijziging van zijn arbeidsvoorwaarden. Er moet aan de volgende voorwaarden zijn voldaan:
ConclusieKortom, in een cao kunnen bepalingen worden opgenomen over de wijziging van de arbeidsduur van alle werknemers op wie de cao van toepassing is. Hiervoor hoeft de arbeidsovereenkomst niet gewijzigd te worden. Andere mogelijkheden voor wijziging van arbeidsvoorwaarden zijn het eenzijdig wijzigingsbeding en het redelijk voorstel. In ieder geval wordt ter bescherming van de werknemer een belangenafweging gemaakt.
Gezien het ernstig dreigend tekort aan personeel in de zorg kan beargumenteerd worden dat een zwaarwegend belang is gediend bij het vergroten van de wekelijke arbeidsduur van dit personeel. Daarentegen kan de werknemer door persoonlijke omstandigheden groot belang hebben bij het behoud van de overeengekomen wekelijkse arbeidsduur.
Heeft u vragen over de aanpassing van de wekelijkse arbeidsduur van werknemers? Of heeft u vragen over andere onderwerpen waarbij het arbeidsrecht en de zorgsector samenkomen? Neem gerust contact met ons op.
Kirsten Willms is niet meer werkzaam bij Wieringa Advocaten. Indien u een vraag heeft naar aanleiding van deze blog dan kunt u zich wenden tot onderstaande contactpersoon van het praktijkgebied arbeidsrecht.
Door het leggen van conservatoir (derden) beslag worden vermogensbestanddelen van een wederpartij per direct bevroren. Er kan geen overdracht meer plaatsvinden en in bepaalde gevallen kunnen vermogensbestanddelen zelfs elders in bewaring worden gegeven. Deze actie kan druk zetten op de wederpartij waardoor een snelle oplossing kan worden bereikt.
Beslaglegging moet wel altijd worden gevolgd door een bodem of arbitrage procedure, tenzij eerder een buitengerechtelijke oplossing wordt bereikt.
Onterecht leggen van beslag moet worden voorkomen; het kan leiden tot een schadevergoedingsactie.
Wij onderzoeken graag of dit rechtsmiddel in uw situatie tot een spoedige oplossing kan leiden.
Snel een uitspraak nodig van de rechter over een bepaalde urgente situatie? In dat geval is een kort geding een oplossing voor uw situatie. De rechter geeft een voorlopig oordeel waaraan partijen zich al dan niet op straffe van een dwangsom dienen te houden.
Wij denken graag mee over de voor uw situatie passende juridische oplossing.
Dit is in het civiele en bestuurlijke recht de procedure die (al dan niet na hoger beroep) leidt tot een definitieve beslechting van het geschil. Anders dan in een kort geding ligt de nadruk hier veel meer op een schriftelijke uitwisseling van processtukken.
Wij onderzoeken graag of dit de aangewezen procedure is voor uw geschil.
Een partij die zich beroept op de rechtsgevolgen van de door haar gestelde feiten of rechten moet deze bewijzen. Voorafgaand aan iedere gewenste procedure moet derhalve de bewijspositie worden bekeken.
Soms is het bewijs nog niet voldoende in handen van de cliënt. In dat geval is nadere actie gewenst. Te denken valt dan bijvoorbeeld aan het instellen van een (voorlopig) getuigenverhoor of het afdwingen van het verkrijgen van inzage in bepaalde documenten die zich bij de wederpartij bevinden (exhibitieplicht).
Wij zoeken graag met u naar de mogelijkheden om uw bewijsprobleem op te lossen.
Soms ontstaat er in een onderneming een intern geschil tussen aandeelhouders of tussen het bestuur en (enkele) aandeelhouders. Dit kan bijvoorbeeld gaan over de te volgen strategie van de onderneming. In dat geval kan aan de Ondernemingskamer, een speciaal daarvoor geëquipeerde afdeling van het Hof Amsterdam -- bij ons kantoor om de hoek -- een onderzoek naar de gang van zaken binnen de onderneming worden gevraagd. Zo'n onderzoek kan worden voorafgegaan door het vragen van voorlopige voorzieningen, zoals het schorsen van een bestuurder voor de duur van de procedure of het tijdelijk ontnemen van het stemrecht van een aandeelhouder.
Wij denken graag mee over de voor uw situatie passende oplossing.