Annejet Lamme

Jonathan Barth, 8 juli 2005

Afwikkeling massaschade: ook voor effectenlease ?

In Nederland is het erg lastig om schade te regelen als daarbij een groot aantal individuele benadeelden is betrokken, de zogenaamde massaschades. Er is dus een behoefte om dergelijke massaschade collectief te kunnen afhandelen. De Eerste Kamer heeft onlangs het Wetsvoorstel collectieve afhandeling massaschade aangenomen, en het wetsvoorstel treedt in werking op 1 augustus 2005. Maar wat houdt deze regeling in en voldoet de regeling wel ?

Kort gezegd, houdt het wetsvoorstel in dat een overeenkomst, die is gesloten tussen enerzijds een rechtspersoon die de belangen van benadeelden behartigt en anderzijds de veroorzakers, verbindend kan worden verklaard door de rechter. Na de verbindendverklaring zal deze (schikkings)overeenkomst voor alle partijen (inclusief alle benadeelden) de gevolgen hebben van een zogenaamde vaststellingsovereenkomst. Dat betekent dat iedereen gebonden is aan de inhoud van de overeenkomst en dat daarna een individuele benadeelde niet meer kan procederen tegen de veroorzaker.

De (schikkings)overeenkomst moet aan bepaalde voorwaarden voldoen. Bijvoorbeeld moet in de overeenkomst duidelijk zijn omschreven welke groepen van benadeelden zijn betrokken, en op welke wijze de vergoeding zal worden betaald. Degene die de vergoeding zal betalen, moet voldoende zekerheid stellen voor betaling, bijvoorbeeld door een bedrag te storten in een schadefonds.

Niet iedereen zal het altijd eens zijn met het onderhandelingsresultaat tussen de belangenbehartiger en de veroorzaker(s). Bij de “Duisenberg-schikking” hebben bijvoorbeeld al vele benadeelde beleggers aangegeven dat zij het niet eens zijn met de schikking. Benadeelden die niet gebonden willen worden aan de (schikkings)overeenkomst, moeten binnen drie maanden na de aankondiging van de verbindendverklaring in een nieuwsblad, schriftelijk mededeling doen aan de persoon die daartoe in de overeenkomst is aangewezen. Benadeelden die (nog) niet met de schade bekend zijn, hebben een meer uitgebreide “opt-out” omdat het onredelijk is om hen te binden aan een overeenkomst terwijl zij niet eens kunnen weten dat zij partij zijn.

Het is duidelijk dat het wetsvoorstel voorziet in een behoefte, maar er is ook kritiek. De Consumentenbond is niet geraadpleegd, terwijl die wel opmerkingen had. En er wordt geen onderscheid gemaakt tussen massaschade die het gevolg is van een éénmalige gebeurtenis waarbij ook duidelijk is welke groepen slachtoffers er zijn (bijvoorbeeld de vuurwerkramp in Enschede) of van een reeks van vrijwel identieke gebeurtenissen (zoals bijvoorbeeld het verspreiden van het DES-hormoon). In dat laatste geval is niet zonder meer duidelijk wie benadeeld zal worden, mede omdat het mogelijk is dat de schade zich pas na jaren manifesteert, soms zelfs pas generaties later (zoals bij het DES-hormoon). Als bij de laatste categorie van gevallen een overeenkomst is verbindend verklaard en het geld al is verdeeld, dan bestaat de mogelijkheid dat deze toekomstige benadeelden achter het net vissen. Waarschijnlijk kan die benadeelde dan nog wel een individuele procedure voeren tegen de veroorzaker, maar dat was nu juist niet de bedoeling van de nieuwe wet. Er zijn commentatoren die alleen bij de eerstgenoemde categorie (ook wel de “mass disaster”) de mogelijkheid van een verbindendverklaring willen open houden. In ieder geval lijkt het nu zo, dat de rechter zeer precies de inhoud van de overeenkomst zal moeten toetsen om aan deze bezwaren tegemoet te komen.

Het is de bedoeling dat het wetsvoorstel directe werking krijgt, en dus ook van toepassing zal zijn op schade die is ontstaan vóór de inwerkingtreding. Wij begrepen dat Dexia en Stichting Leaseverlies c.s. de “Duisenberg-schikking” aan de rechter willen voorleggen met een verzoek om de overeenkomst verbindend te verklaren. Dat zou een mooie test zijn voor dit wetsvoorstel, omdat er vele benadeelden zijn die zich niet daaraan wensen te houden en die willen voortprocederen. De rechter zal dus inhoudelijk moeten beoordelen of Stichting Leaseverlies c.s. wel voldoende representatief zijn om alle benadeelden te binden aan de Duisenberg-schikking. Mocht de Duisenberg-overeenkomst verbindend worden, dan kunnen overigens individuele benadeelden gebruik maken van de “opt-out” die verplicht wordt ingebouwd.

Annejet Lamme en Jonathan Barth zijn niet meer werkzaam bij Wieringa Advocaten. Indien u een vraag heeft naar aanleiding van deze blog dan kunt u zich wenden tot onderstaande contactpersoon van het praktijkgebied column.