Stakingen in het openbaar vervoer – wie betaalt de rekening?

Treinen en bussen rijden vandaag de hele dag niet. De actie maakt onderdeel uit van het actietraject 'Nederland verdient beter' zoals FNV, CNV en MHP dat ook in oktober voortzetten tegen de kabinetsplannen rond onder andere prepensioen, WW en WAO.
De drie grote busvervoerders Connexxion, BBA en Arriva zullen mogelijk schadeclaims gaan indienen bij de vakbonden. Dat deelde de Verenging Werkgevers Openbaar Vervoer (VWOV), de vereniging die de belangen behartigt van de drie busmaatschappijen, deze week mee. Volgens VWOV wordt het openbaar vervoer te vaak gebruikt als middel van de vakbonden om het kabinet onder druk te zetten. Over de hoogte van de schadeclaim kan nog niets worden gezegd. Ook de NS overweegt een schadeclaim in te dienen. De schade van een stakingsdag loopt voor de spoorwegen in de miljoenen euro's.

Het is niet de eerste keer dat de spoorwegen worden geconfronteerd met grootschalige acties. In het najaar van 1983 legde het personeel van de NS ook het werk neer. Die acties werden georganiseerd door de gezamenlijke vervoersbonden en waren bedoeld als protest tegen een voornemen van een minister om de arbeidsvoorwaarden aan te passen (de NS was toen nog niet geprivatiseerd). Tegen deze bondsacties spande de NS een kort geding aan. Zowel de president van de rechtbank als het Hof vonden de acties niet onrechtmatig. De NS hoopte dat de Hoge Raad daar anders over zou oordelen en ging in cassatie. De Hoge Raad heeft de gelegenheid benut om uitvoerig de rechtspositie van vakbonden bij collectieve conflicten te omlijnen. De Hoge Raad stelde dat het recht op collectieve acties in onze rechtsorde is verankerd. Van een onrechtmatige staking kan sprake zijn in twee gevallen:
– indien zwaarwegende procedureregels zijn genegeerd;
– indien na een afweging van alle omstandigheden van het geval, de conclusie is dat de bonden in redelijkheid niet tot deze acties hadden kunnen komen.
De Hoge Raad oordeelde eveneens dat de acties niet onrechtmatig waren.

Daarbij werd nog een aparte overweging gewijd aan de omstandigheid dat de acties waren gericht tegen de overheid, maar zich keerden tegen de werkgever, zoals vandaag ook het geval is. In het geval waarin de werkgever -anders dan bij een normale staking- niet bij machte is de toegebrachte schade te voorkomen of te beperken door aan de eisen van de vakbonden toe te geven, moet volgens de Hoge Raad een zwaardere toets worden toegepast. Met andere woorden, dit soort acties loopt een groter risico onrechtmatig te zijn dan een normale staking. Het zal echter nog wel enige tijd duren voordat duidelijk is wie de rekening van deze staking (en de komende acties) krijgt gepresenteerd. Tot die tijd draaien NS en de busmaatschappijen voor de kosten op (en worden de reizigers getroffen).

Tot slot nog een vervelende mededeling voor de werknemers die door de staking niet op hun werk kunnen komen. Deze staking zal voor rekening en risico van de werknemer komen. De schade voor de werkgever blijft dus in zoverre beperkt dat de werknemer die niet komt opdagen een vrije dag op zal moeten nemen (of ander vervoer zal moeten vinden). Een extra vakantiedag zit er dus helaas niet in.

Mirjam Hijmans is niet meer werkzaam bij Wieringa Advocaten. Indien u een vraag heeft naar aanleiding van deze blog dan kunt u zich wenden tot onderstaande contactpersoon van het praktijkgebied arbeidsrecht.

Stel je vraag!

Heeft u vragen?

Joost Kokje

+31 20 5313034

kokje@wieringa.nl

Naam(Vereist)

Telefoon

E-mailadres

Vraag(Vereist)

Phone

Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.