icon

Is Tick sick?

Een klein stormpje in een glas water vandaag. De Telegraaf kopte op voorpagina en website “Reclame kost kijker geld” en BNR Nieuwsradio nam over: “Kijkersgeld voor reclame absurd”(met informatief audio-fragment van hoogleraar en confrère D.J.G. Visser).
Wat is er aan de hand?
Het Tweede Kamerlid Martijn van Dam,nooit bang voor een beetje publiciteit, heeft ontdekt dat wij allemaal, via de rekening van onze kabelexploitant, auteursrechtvergoedingen betalen voor de reclamefilmpjes die op televisie worden uitgezonden. De vergoedingen komen terecht bij de Stichting ter Incasso van de commercial kabelgelden, Tick . Die keert ze vervolgens niet uit aan de makers van de commercials (de auteursrechthebbenden), maar organiseert er congressen en seminars van. “Absurd”, vindt Van Dam. “Men mag al blij zijn als ze [de kijkers, LB] blijven kijken en niet wegzappen”.
Hoe zit dit juridisch in elkaar?

Voorop gesteld zij dat maar weinigen, zelfs onder de IE-juristen, de precieze gang van zaken rond de inning en repartitie (verdeling) van alle kabelvergoedingen helemaal doorgronden. Ik pretendeer zelf ook allerminst tot deze selecte groep te behoren. Maar ik kan proberen u een klein beetje op weg helpen in de basics.

Wie auteursrechtelijk beschermde werken openbaar maakt moet daarvoor toestemming hebben. Die toestemming wordt vaak vertaald in een bepaalde vergoeding die moet worden betaald. Zo zal het u niet verbazen dat een omroep die een film uitzendt daarvoor moet betalen aan de producent. Lastiger is het te bevatten dat óók de kabelexploitant, die de film in feite alleen maar “doorgeeft” (beschikbaar maakt voor zijn abonnees) daarvoor moet betalen. Toch heeft de Hoge Raad dit al in de jaren tachtig (eigenlijk al in de jaren vijftig) van de vorige eeuw bepaald (in het Kabeltelevisie arrest, vooraf gegaan door het Draadomroep arrest). De Hoge Raad redeneerde namelijk dat ieder afzonderlijk organisme dat een werk openbaar maakt daarvoor toestemming moet hebben (vaak inhoudend: daarvoor moet betalen). Oók de kabel-exploitant, die immers niets met de omroep te maken heeft. Omdat die exploitant dat weer (gedeeltelijk?) aan u als consument doorberekent betaalt u dus via de kabelrekening ook mee aan auteursrecht-vergoedingen.

Het heeft mij als student (en later beginnend docent) ongeveer vijf jaar gekost om echt helemaal te begrijpen dat dit niet betekent dat de consument “dubbel betaalt”. Laten we immers wel wezen: de kijker betaalt belasting (vroeger concreter: kijk- en luistergeld) voor de omroep en abonnementsgeld aan de kabelaar. Beide bedragen worden (deels) gebruikt om auteursrechtvergoedingen mee te betalen. Het gevoel dat men dubbel betaalt dringt zich dus inderdaad nogal op.
Het gaat ten deze echter niet om de kijker, maar om de exploitant. Die wordt er beter van dat er zulke mooie films en programma’s op tv te zien zijn, want anders zou er niemand een abonnement bij hem nemen. Welnu: het is niet zo gek dat hij een deel van zijn inkomsten daaruit dan deelt met de makers van die films en programma’s. Dat hij dat zelf ziet als een kostenpost die hij vervolgens weer (al dan niet deels) doorbelast aan zijn abonnees is een gegeven van de vrije markteconomie, maar doet niet af aan het principe. (Ja, ik weet het; het is een lastige – het heeft mij niet voor niets vijf jaar gekost).

Anyway: zie hier de basis voor de inning van de “kabelgelden”. Het zijn dus vergoedingen die de kabelexploitanten betalen voor het doorgeven van auteursrechtelijk beschermd materiaal. En commercials zijn dat (in ieder geval in overgrote meerderheid) ook. Hoe irritant of tot-wegzappen-aanzettend ze ook mogen wezen. Kennelijk worden de geïnde bedragen voor de commercials naar die stichting Tick overgemaakt. Die ze niet doorsluist maar er congressen van organiseert. Dat is dan vermoedelijk in de branche zo afgesproken en dat doorsluizen hoeft zij ook helemaal niet, zo maakte de rechter onlangs uit.

Ik kan me voorstellen dat u als consument liever niet meebetaalt aan auteursrechtvergoedingen voor commercials. U financiert die reclames immers ook al als u het product koopt (alweer een dubbele betaling!). Van de programma's heeft u tenminste nog plezier, maar van de commercials niet! Hoewel… talloze Nederlanders stemmen jaarlijks mee voor de Gouden Loekie. Kennelijk hebben ze toch ook wel lol om die commercials.

Ik ben het overigens geheel met confrère Visser eens dat het hele stelsel van kabelrechten behoorlijk ondoorzichtig is. En dat het hoog tijd wordt dat er eens wat meer duidelijkheid komt in de wereld van al die instellingen die de kabelgelden verdelen. Maar het op de schop zetten van dit systeem zal de nodige pennen in beweging brengen, voorspel ik. Een groot deel van de kabelgelden komt namelijk toch nog wel terecht waar het hoort: bij de makers. En die zullen zich dit extra beleg niet zonder slag of stoot van het brood laten eten.

Heeft u vragen?

Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.
Is Tick sick?

Schrijf u in voor onze nieuwsbrief

Schrijf u in voor onze nieuwsbrief