icon

Nijpend personeelstekort in de zorg vraagt om aanpassing arbeidsduur werknemers

Door het kabinet wordt vergroting van de wekelijkse arbeidsduur van zorgmedewerkers voorgesteld als onderdeel van het actieprogramma: ‘Werken in de Zorg’. In deze blog wordt uiteengezet op wat voor manier de arbeidsduur van werknemers kan worden gewijzigd.

Het nijpend personeelstekort
Deze week werd aangekondigd dat het MC Slotervaart en de IJsselmeerziekenhuizen failliet zijn verklaard. Volgens het bestuur van het MC Slotervaart waren de hoge personeelskosten een belangrijke oorzaak voor de aanvraag van het faillissement. De hoge personeelskosten zijn mede het gevolg van de krapte op de arbeidsmarkt in de zorgsector. In 2020 dreigt het tekort aan personeel in de zorg te zijn toegenomen tot tussen 100.000 en 125.000 personen. Dit tekort heeft verschillende oorzaken, zoals de vergrijzing en de extra kwaliteitseisen in zorginstellingen.

Actieprogramma: Werken in de Zorg
Om het nijpende personeelstekort tegen te gaan heeft het kabinet in het actieprogramma ‘Werken in de Zorg’ verschillende oplossingen voorgesteld. Ten eerste wordt op 1 november de campagne “IIK ZORG” gestart door Minister de Jonge waarmee wordt aangestuurd op het aantrekken van nieuw zorgpersoneel. Een andere mogelijke oplossing betreft het voorstel om de wekelijkse arbeidsduur van het huidige zorgpersoneel te vergroten. Uit het actieprogramma blijkt dat het personeelstekort in de zorg naar schatting met 20.000 personen zal afnemen indien iedere werknemer in de zorg wekelijks 1 uur langer werkt.

Om dit te bereiken moet de wekelijkse arbeidsduur van deze werknemers worden gewijzigd en dat stuit op praktische problemen. Een groot deel van het zorgpersoneel werkt in deeltijd als gevolg van de piekmomenten die in veel zorginstellingen bestaan. In de ochtend en in de avond is meer vraag naar personeel dan tijdens de middaguren. Hierdoor hebben veel werknemers in de zorg een opgesplitst rooster en werken niet op aaneengesloten uren. Naast het bestaan van praktische bezwaren is het vergroten van de arbeidsduur van een grote groep werknemers tevens een juridische uitdaging.

Aanpassing wekelijkse arbeidsduur
Bij het aangaan van de arbeidsovereenkomst wordt tussen werkgever en werknemer een wekelijkse arbeidsduur overeengekomen. De arbeidsduur is een arbeidsvoorwaarde en wordt onderdeel van de arbeidsovereenkomst. In het algemeen kunnen arbeidsvoorwaarden slechts worden gewijzigd indien beide partijen hiermee instemmen of wanneer hierover afspraken zijn gemaakt in een cao waaraan beide partijen zijn gebonden.

Een regeling op collectief niveau in een cao is de meest voor de hand liggende manier van wijzigen, aangezien het gaat om de wekelijkse arbeidsduur van werknemers van een gehele sector. De bepalingen in de cao worden automatisch onderdeel van de arbeidsovereenkomst van werknemers die zijn gebonden aan de cao. In de cao kunnen onder meer afspraken worden gemaakt over de werktijden, de maximale arbeidsduur en overwerkregelingen. Het is echter de vraag of de sociale partners hieraan willen meewerken.

Een andere mogelijkheid is het opnemen van een eenzijdig wijzigingsbeding in een collectieve regeling. Dit geeft de werkgever de bevoegdheid om gelijktijdig de arbeidsvoorwaarden van verscheidene werknemers te wijzigen. Ter bescherming van de werknemer is hieraan de voorwaarden verbonden dat een belangenafweging moet worden gemaakt. De werkgever moet een dermate zwaarwegend belang hebben bij de wijziging, dat het belang van de werknemer bij het behoud van de bestaande afspraken moet wijken.

Op individueel niveau hebben werkgevers verder de mogelijkheid om iedere werknemer een “redelijk voorstel” te doen. Uit de rechtspraak blijkt dat op grond van het beginsel van goed werknemerschap van de werknemer mag worden verwacht dat hij meewerkt aan een redelijk voorstel van de werkgever tot wijziging van zijn arbeidsvoorwaarden. Er moet aan de volgende voorwaarden zijn voldaan:

  1. Er zijn gewijzigde omstandigheden die nopen tot een wijziging van de overeenkomst;
  2. het gedane voorstel van de werkgever moet in het licht van alle omstandigheden redelijk zijn;
  3. de aanvaarding van het voorstel kan in redelijkheid van de werknemer worden gevergd.

Conclusie
Kortom, in een cao kunnen bepalingen worden opgenomen over de wijziging van de arbeidsduur van alle werknemers op wie de cao van toepassing is. Hiervoor hoeft de arbeidsovereenkomst niet gewijzigd te worden. Andere mogelijkheden voor wijziging van arbeidsvoorwaarden zijn het eenzijdig wijzigingsbeding en het redelijk voorstel. In ieder geval wordt ter bescherming van de werknemer een belangenafweging gemaakt.

Gezien het ernstig dreigend tekort aan personeel in de zorg kan beargumenteerd worden dat een zwaarwegend belang is gediend bij het vergroten van de wekelijke arbeidsduur van dit personeel. Daarentegen kan de werknemer door persoonlijke omstandigheden groot belang hebben bij het behoud van de overeengekomen wekelijkse arbeidsduur.

Heeft u vragen over de aanpassing van de wekelijkse arbeidsduur van werknemers? Of heeft u vragen over andere onderwerpen waarbij het arbeidsrecht en de zorgsector samenkomen? Neem gerust contact met ons op.


Kirsten Willms is niet meer werkzaam bij Wieringa Advocaten. Indien u een vraag heeft naar aanleiding van deze blog dan kunt u zich wenden tot onderstaande contactpersoon van het praktijkgebied arbeidsrecht.

Heeft u vragen?

Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.
Nijpend personeelstekort in de zorg vraagt om aanpassing arbeidsduur werknemers

Schrijf u in voor onze nieuwsbrief

Schrijf u in voor onze nieuwsbrief