icon

Politiek-bestuurlijke afwegingen reden voor terughoudende exceptieve toets aan Dienstenrichtlijn?

Op 17 juni 2022 heeft de rechtbank Amsterdam een uitspraak gedaan over het vergunningstelsel voor B&B’s dat de gemeente Amsterdam met de Huisvestingsverordening 2020 heeft ingevoerd (ECLI:NL:RBAMS:2022:3543). De eisers in deze zaak hadden allen een vergunning voor de exploitatie van een B&B aangevraagd en gekregen, maar waren het niet eens met de eisen die aan de vergunningverlening zijn gesteld. De eisers beroepen zich in dat kader onder andere op de Dienstenrichtlijn en het Eerste Protocol bij het EVRM. De rechtbank stelt de eisers niet in het gelijk. Cruciaal in dat oordeel is de toetsingsintensiteit die de rechtbank toepast.

Politiek-bestuurlijke afwegingen

In rechtsoverweging 8 van de uitspraak overweegt de rechtbank dat de besluiten zijn gebaseerd op de Huisvestingsverordening. Dit is een algemeen verbindend voorschrift. De rechtbank kan een algemeen verbindend voorschrift dat geen wet in formele zin is, in een zaak over een besluit dat op dat voorschrift is gebaseerd, toetsen op rechtmatigheid (de exceptieve toetsing). De rechtbank kan beoordelen of dit algemeen verbindend voorschrift een voldoende deugdelijke grondslag biedt voor het besluit waarover de zaak gaat. In het bijzonder gaat het daarbij om de vraag of het voorschrift niet in strijd is met hogere regelgeving. Dit is conform vaste rechtspraak.

De rechtbank overweegt echter dat de intensiteit van de beoordeling materieel terughoudend dient te zijn als bij het nemen van de beslissing politiek-bestuurlijke afwegingen kunnen worden of zijn gemaakt. De rechtbank meent dat het niet aan haar is om de waarde of het maatschappelijk gewicht dat aan de betrokken belangen wordt toegekend naar eigen inzicht vast te stellen. De rechtbank toetst aan de hand van een belangenafweging, die intensiever kan zijn naarmate het algemeen verbindend voorschrift meer ingrijpt in het leven van de belanghebbenden en daarbij fundamentele rechten aan de orde zijn.

Rechtspraak Afdeling

De overwegingen van de rechtbank over de toetsingsintensiteit sluiten niet aan op die van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State. In bijvoorbeeld diens uitspraak van 12 februari 2020 (ECLI:NL:RVS:2020:452) is overwogen dat de exceptieve toets inhoudt dat algemeen verbindende voorschriften door de rechter kunnen worden getoetst op rechtmatigheid, in het bijzonder op verenigbaarheid met hogere regelgeving. De rechter komt tevens de bevoegdheid toe te bezien of het betreffende algemeen verbindend voorschrift een voldoende deugdelijke grondslag biedt voor het in geding zijnde besluit. Bij die, niet rechtstreekse, toetsing van het algemeen verbindende voorschrift vormen de algemene rechtsbeginselen en de algemene beginselen van behoorlijk bestuur een belangrijk richtsnoer.

Bij exceptieve toetsing van algemeen verbindende voorschriften aan algemene rechtsbeginselen kan de toetsingsintensiteit per geval verschillen en hangt deze af van 1) de beslissingsruimte van het vaststellend orgaan en 2) de mate waarin een voorschrift ingrijpt in het leven van belanghebbende(n) en daarbij diens fundamentele rechten. De beoordeling aan algemene rechtsbeginselen kan volgens de Afdeling materieel terughoudend zijn als de beslissingsruimte voortvloeit uit de feitelijke of technische complexiteit van de materie, dan wel als bij het nemen van de beslissing politiek-bestuurlijke afwegingen kunnen worden of zijn gemaakt.

Uit deze uitspraak volgt dus alleen dat de exceptieve toets van algemeen verbindende voorschriften aan algemene rechtsbeginselen materieel terughoudend kan zijn als bij de beslissing politiek-bestuurlijke afwegingen zijn gemaakt. En niet ook bij een exceptieve toets aan hogere regelgeving, zoals de Dienstenrichtlijn.

Kortom: de rechtbank hanteert een toetsingsintensiteit die niet in overeenstemming is met de rechtspraak van de Afdeling. Het is maar zeer de vraag of de Afdeling hierin mee gaat. Het idee van fundamentele rechten is toch juist dat deze verheven zijn boven de grillen van de politiek.

Heeft u vragen?

Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.
Politiek-bestuurlijke afwegingen reden voor terughoudende exceptieve toets aan Dienstenrichtlijn?

Schrijf u in voor onze nieuwsbrief

Schrijf u in voor onze nieuwsbrief