icon

Verplicht ‘ex tunc’ toetsen bij omgevingsvergunning bouwen

De Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State (Afdeling) oordeelde in een uitspraak van 4 november 2020 (ECLI:NL:RVS:2020:2619) dat het bevoegd gezag verplicht ‘ex tunc’ moet toetsen als ten tijde van het indienen van een aanvraag voor een omgevingsvergunning bouwen een rechtstreekse aanspraak bestond op de omgevingsvergunning.

Hoofdregel: ex nunc toetsen

De hoofdregel voor het nemen van besluiten is dat het recht wordt toegepast dat geldt op het moment van het nemen van het besluit (‘ex nunc’). Als regelgeving tussen het moment van de aanvraag en het moment van het nemen van het besluit in het nadeel van de aanvrager is gewijzigd, kan de aanvrager er dus naast grijpen.

Vaste rechtspraak: toetsing aanvraag omgevingsvergunning bouwen mag ex tunc

Dit ligt anders bij een omgevingsvergunning voor de activiteit bouwen. Het was tot voorkort vaste rechtspraak dat het bevoegd gezag het recht mág toepassen zoals dat gold op het moment van het indienen van de aanvraag (‘ex tunc’), als op het moment van het indienen van de aanvraag van de omgevingsvergunning een rechtstreekse aanspraak bestond op het verkrijgen van een omgevingsvergunning bouwen.

Een rechtstreekse aanspraak op een omgevingsvergunning bouwen bestaat op het moment dat de aanvraag voldoet aan het Bouwbesluit 2012, ruimtelijke plannen (waaronder het bestemmingsplan), de bouwverordening en de redelijke eisen van welstand. Ingevolge het limitatief-imperatief stelsel van artikel 2.10 Wabo – waarin deze toetsingsgronden zijn genoemd – moet de omgevingsvergunning in dat geval worden verleend. Het bevoegd gezag heeft dan geen ruimte om belangen van derden af te wegen. Als een ingediende aanvraag dus voldoet aan de vier genoemde toetsingsgronden, bestaat er op het moment van indienen van de aanvraag een rechtstreekse aanspraak op het verkrijgen van de omgevingsvergunning.

Het bevoegd gezag had echter wel de ruimte om de aanvraag toch te toetsen aan het recht dat bestaat op het moment van het nemen van het besluit. Een aanvrager kon daardoor dus alsnog een afwijzing van de aanvraag verwachten.

Afdeling: toetsing aanvraag omgevingsvergunning bouwen moet ex tunc

De Afdeling oordeelt in genoemde uitspraak anders. De Afdeling oordeelt dat uit het gebruik van het woord ‘mag’ in de standaardoverweging niet volgt dat het college beleidsruimte heeft om indien gewenst toch het recht zoals dat geldt ten tijde van het nemen van het besluit toe te passen. De rechtszekerheid verzet zich daartegen.

Bovendien heeft het bevoegd gezag de bevoegdheid tot het nemen van een voorbereidingsbesluit als het onwenselijk wordt geacht dat tijdens de voorbereiding van een nieuw bestemmingsplan gebruik wordt gemaakt van de op dat moment nog geldende mogelijkheden die het dan geldende recht biedt.

Het bevoegd gezag heeft dus volgens de Afdeling geen keuzevrijheid om een aanvraag voor een omgevingsvergunning bouwen ‘ex nunc’ te toetsen als ten tijde van het indienen van de aanvraag een rechtstreekse aanspraak op een omgevingsvergunning bestond. De rechtszekerheid vereist dat in dat geval ‘ex tunc’ wordt getoetst.

Conclusie

Als op het moment van het indienen van een omgevingsvergunning voor de activiteit bouwen deze aanvraag niet in strijd is met het Bouwbesluit, een ruimtelijk plan, de bouwverordening of redelijke eisen van welstand, moet het bevoegd gezag de omgevingsvergunning verlenen, ongeacht of in de tussentijd regelgeving is gewijzigd. Aanvragers van zo’n omgevingsvergunning hoeven dus voortaan niet meer in onzekerheid te verkeren over het toepasselijke recht bij beoordeling van de aanvraag.


Nicky Loekemeijer is niet meer werkzaam bij Wieringa Advocaten. Indien u een vraag heeft naar aanleiding van deze blog dan kunt u zich wenden tot onderstaande contactpersoon van het praktijkgebied bestuursrecht.

Heeft u vragen?

Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.
Verplicht ‘ex tunc’ toetsen bij omgevingsvergunning bouwen

Schrijf u in voor onze nieuwsbrief

Schrijf u in voor onze nieuwsbrief