icon

Wetsvoorstel wijziging Wet gemeenschappelijk regelingen

Op 26 augustus 2019 is naar aanleiding van een onderzoek naar de knelpunten bij samenwerking op basis van de Wet gemeenschappelijke regelingen (Wgr) een wetsvoorstel tot wijziging daarvan gepubliceerd: de Wijziging Wet gemeenschappelijke regelingen in verband met onder andere de dualisering van het gemeente- en provinciebestuur en de invoering van een bedrijfsvoeringsorganisatie met rechtspersoonlijkheid. Het doel van deze wijziging is het vergroten van de democratische legitimatie van gemeenschappelijke regelingen. De regering hoopt dit doel te bereiken door vertegenwoordigende organen van de decentrale overheden meer invloed uit te laten oefenen op de bestuursvoering van de samenwerkingsverbanden die hun grondslag vinden in de Wgr.

De Wgr vormt de grondslag voor publiekrechtelijke samenwerking tussen overheidslichamen, zoals gemeenten, provincies en waterschappen. Op grond van de Wgr kunnen overheidslichamen en rechtspersonen deelnemen aan samenwerkingsverbanden. Voorbeelden hiervan zijn onder andere een openbaar lichaam, een gemeenschappelijk orgaan en een bedrijfsvoeringsorganisatie.

De zwaarste en meest gebruikte variant van samenwerking onder de Wgr is het openbaar lichaam. Het openbaar lichaam komt volledige rechtspersoonlijkheid toe en heeft een dagelijks en een algemeen bestuur. De lokale besturen van decentrale overheden (zoals de gemeenteraad) dragen bevoegdheden over aan het openbaar lichaam, waardoor een verlengd lokaal bestuur ontstaat. Dit verlengde bestuur heeft geen eigen democratische legitimiteit; de controle op het bestuur berust bij de betrokken besturen. Dit betekent dat de legitimiteit direct gekoppeld is aan controle van bijvoorbeeld de gemeenteraden.

Vanwege deze directe koppeling is het van belang dat de raden voldoende controlebevoegdheden hebben. Uit het onderzoek naar de knelpunten bij samenwerking op basis van de Wet gemeenschappelijke regelingen blijkt dat deze bevoegdheden op dit moment niet toereikend zijn en de lokale besturen een te grote afstand tot de gemeenschappelijke regelingen ervaren.

Wijziging Wet gemeenschappelijke regelingen
Op grond van drie hoofdcategorieën beoogt de wetswijziging van de Wgr de democratische legitimatie te vergroten:

  1. Versterken van de positie van gemeenteraden bij besluitvorming in gemeenschappelijke regelingen (verruiming zienswijzen, introductie gezamenlijke raadscommissie, verruiming mogelijkheden raadsleden in bestuur van een collegeregeling, verplichte afspraken over participatie, actieve informatieplicht, introductie vergoeding voor lidmaatschap regionale commissies).
  2. Aanvullende controle-instrumenten voor gemeenteraden (introductie gemeenschappelijk enquêterecht, verduidelijking onderzoeksbevoegdheid lokale rekenkamers richting bestuur gemeenschappelijke regeling).
  3. Verbeteren van de positie van gemeenteraden met betrekking tot het functioneren van de regeling (afspraken over evaluatie, aanscherping afspraken uittreding, betere aansluiting begrotingscyclus gemeenschappelijke regeling op gemeentelijke cyclus.)

Volgens de toelichting op het wetsvoorstel ligt de nadruk van dit voorstel op het verruimen van de mogelijkheden die gemeenteraden hebben om hun controlerende en kaderstellende rol te vervullen bij taken die door middel van een gemeenschappelijke regeling zijn gedelegeerd aan een openbaar lichaam, gemeenschappelijk orgaan of bedrijfsvoeringsorganisatie. Bovenstaande wijzigingen, zoals het gemeenschappelijke recht van enquête, zullen de gemeenteraden meer controlebevoegdheden geven. Deze controlebevoegdheden zullen op hun beurt de democratische legitimiteit vergroten.

Daarnaast hoopt de regering via dit wetsvoorstel de mogelijkheden te verruimen die gemeentelijke bestuursorganen hebben om de bestuurlijke structuur van een gemeenschappelijke regeling naar eigen voorkeur in te richten. Wanneer een raadslid bijvoorbeeld in een plek in een algemeen bestuur zou hebben en hier een direct stemrecht heeft, vergroot ook dit de democratische legitimiteit.

Vervolg
Het wetsvoorstel ligt van 26 augustus tot en met 12 oktober 2019 ter consultatie. Binnen deze termijn kan een ieder op het wetsvoorstel reageren. De reacties op het voorstel zullen worden gepubliceerd. Na afloop van de consultatieperiode worden alle reacties bekeken en kan het wetsvoorstel worden aangepast. De regering hanteert een termijn van één jaar om de regeling eventueel te wijzigen.

Deze blog is mede tot stand gekomen door bijdragen van Guido Brandt, momenteel verbonden aan Wieringa Advocaten als student stagiair.


Dominique de Haas is niet meer werkzaam bij Wieringa Advocaten. Indien u een vraag heeft naar aanleiding van deze blog dan kunt u zich wenden tot onderstaande contactpersoon van het praktijkgebied bestuursrecht.

Heeft u vragen?

Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.
Wetsvoorstel wijziging Wet gemeenschappelijk regelingen

Schrijf u in voor onze nieuwsbrief

Schrijf u in voor onze nieuwsbrief