icon

Herziening van onherroepelijk geworden uitspraken in een tussenuitspraak

In de Algemene wet bestuursrecht is in artikel 8:88 lid 1 bepaald dat op verzoek van partijen een onherroepelijk geworden uitspraak alleen kan worden herzien als aan drie cumulatieve voorwaarden is voldaan: het dient te gaan om feiten en omstandigheden die hebben plaatsgevonden vóór de uitspraak, die bij de indiener van het verzoekschrift vóór de uitspraak niet bekend waren en redelijkerwijs niet bekend konden zijn, en die – waren zij bij de rechter eerder bekend geweest – tot een andere uitspraak zouden hebben kunnen leiden.

In uitspraken van 24 augustus 2011, 28 december 2011 en 15 augustus 2012 beoordeelt de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State verzoeken tot herziening van een onherroepelijke einduitspraak in een tussenuitspraak echter louter aan het criterium ‘zeer uitzonderlijk geval'. De Afdeling overweegt namelijk dat onder zeer uitzonderlijke gevallen kan worden terugkomen op een in de tussenuitspraak gegeven oordeel. Nou zou gesteld kunnen worden dat per definitie sprake is van een zeer uitzonderlijk geval wanneer wordt voldaan aan de criteria van 8:88 Awb. Het lijkt echter niet uitgesloten dat ook andere dan de omstandigheden uit artikel 8:88 Awb kunnen leiden tot zeer uitzonderlijke gevallen. Op 7 en 21 november jl. heeft de Afdeling deze lijn nog eens bevestigd.

Met het toetsingscriterium ‘zeer uitzonderlijk gevallen' lijkt de Afdeling op te schuiven naar een wellicht wat ruimere benadering, zoals die ook in het civiele recht wordt toegepast. In jurisprudentie van de Hoge Raad is bepaald dat de civiele rechter bevoegd is over te gaan tot heroverweging van een niet in een einduitspraak vervatte eindbeslissing wanneer die berust op een onjuiste juridische of feitelijke grondslag. Partijen moeten wel de gelegenheid hebben gekregen zich daarover uit te laten. Dit leerstuk is geïntroduceerd ter voorkoming dat een einduitspraak op ondeugdelijke grondslag gedaan zou worden en dient de goede procesorde.


Claudia Koenen is niet meer werkzaam bij Wieringa Advocaten. Indien u een vraag heeft naar aanleiding van deze blog dan kunt u zich wenden tot onderstaande contactpersoon van het praktijkgebied bestuursrecht.

Heeft u vragen?

Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.
Herziening van onherroepelijk geworden uitspraken in een tussenuitspraak

Schrijf u in voor onze nieuwsbrief

Schrijf u in voor onze nieuwsbrief